เข้าลิลิต หมายถึง

การส่งสัมผัสระหว่างบทประพันท์ ไม่ว่าจะเป็น ร่ายกับโคลง หรือ ระหว่างโคลงด้วยกันเอง

ย้ำ ต้องส่งสัมผัสทุกบท

การส่งสัมผัส ทำโดย คำท้ายสุด ส่งสัมผัส(สระ)ไปให้ แล้ว บทใหม่ รับสัมผัส(สระ) ที่คำ ๑ หรือ ๒ หรือ ๓

….ตามขนบเรียงร้อยร่ำ………………คำประพันธ์
สัมผัสส่งรับกัน………………………..สอดคล้อง
“ระหว่างบท”ประแจสรรค์…………..ความ-เชื่อม
โคลงอาจละมิต้อง……………………เคร่งแล้แต่”ควร”

….กระสวนตำแหน่งให้………………”รับ”ลง
ณ หนึ่ง สอง สาม จง………………..เสนาะล้ำ
ต่อโคลง มิเถรตรง…………………….เกินเหตุ
ลิลิต สิเน้นย้ำ…………………………..”รับ”นั้นห้ามหาย

ตัวอย่าง ลิลิต (แบบสั้นๆ)

ร่ายสุภาพ

....นมัสการ องค์ทรงฤทธิ์..........โปรดประสิทธิ์ ปัญญา
ชาญปรีชา เข้าใจ.....................เรียนรู้ใน สรรพสิ่ง
แม้ยากยิ่ง ลึกลับ.....................สามารถปรับ กลับง่าย
จึ่งเริ่มร่าย กราบไท้..................อวยเหล่าข้า ชยไซร้
ซึ่งคร้าน ฤ ผยอง...เถิดนา

โคลงสี่สุภาพ

....ผองข้าประณตน้อม..............ภูมี
โปรดสติปัญญาดี.....................เพื่อรู้
เข้าใจเชี่ยวชาญคดี..................ไขกระจ่าง
ประโยชน์แก่ชาวชนผู้...............ทุกข์ท้นพ้นเข็ญ


.......................... เกริ่นนำ .........................

โคลงสามสุภาพ

....อาจเป็น หนังสือแปลก...........แผกจากเคย พบใช้
รวมลิลิต ร้อยแก้วไว้..................เพื่อให้ร่วมสมัย...นั่นนา

ร่ายสุภาพ
...."เที่ยวไป ในสาระ"................คือมานะ ข้าฝัน
สรรค์สร้าง สิ่งดีดี......................ประโยชน์มี แก่ผองชน
ศิลป์ศาสตร์ปน คละใช้...............ปลอบใจเจอ ยากแท้
สมชื่อ หนังสือแล้......................สนุกพร้อม ปัญญา

ลิลิต :-

ความคิดเห็นนักวิชาการ นิยมให้เริ่มด้วยร่าย

เหตุว่าในอดีต กลอนร่าย ใช้แต่งบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์

หรือสรรเสริญผู้สูงศักดิ์หรือครูบา

และการจบ ลิลิต มักให้จบด้วยร่าย

ลิลิตสุภาพ                   เช้านี้เริ่มหนาว

รุ่งอรุโณทัย   เร่งรีบไปโสรจสรง  สุริยงแย้มยิ้ม  ระเริงลิ้มละอองภพ   ช่วยซบช่วยเช็ดกาย  ค่อยคลายชื้นระรื่นองค์      
ทิวาคงเคลิบเคลิ้ม  บ่มิเฉิ่มบ่มิฉุ บ่มิผุบ่มิพัง  แป้งหอมยังแนบสกนธ์  ดั้นด้นเดินดิลก  ปกปักรักษาศรี  ก็เช้านี้รมณีจัง   
ดังกับสรวงเสกสร้าง   บุปผชาติเบ่งบานบ้าง    กลิ่นอ้างภุมราถวิล  กระหายเฮย

ถิ่นพร้องผ่องร่องร้าว        ละลาย
โชยชื่นเชิงพระพาย         พัดพลิ้ว
เย็นเยาะหยอกบอกกาย    ครวญคู่  อุ่นเอย
ศีตกาลอ่านริ้ว             รักล้วนโหยหา

กัญญายังหลับฤา?    หลับคือหลับกายหรือ?   ฤๅว่าหลับพับทรวง?   รักทั้งปวงปล่อยปลง  โอ้!!อนงค์อย่ายุติ   พึงผลิเผดิมเผดียง 
มิ เพียงหนาวคราวเหมันต์ ที่จะบั่นทอนเธอ   หากต้องเจอพิษโสด  ร้องโอดครวญมิสร่าง  ฤทธิ์ว้างเวิ้งสุขไฉน?  เร่งเร็วไวตื่นมา เสน่หาทิวา  ยิหวายวนยองใย 
ใครคอยคะนึงซึ่งซึ้ง  รักหนึ่งเดียวอ้ำอึ้ง  รุ่งเช้าคิดขวนขวาย  น้องนอ

หมายให้น้องรับรู้          คราอรุณ 
หนาวเหน็บนึกถึงคุณ       คู่คล้อง
เธอโปรดเมตตาหนุน       แนบหนุ่ม ฉะนี้นอ
อย่าปล่อยให้พี่ต้อง        ตื่นต้านลมหนาว  เดียวเอยฯ

ไร้นาม

http://haab.catholic.or.th/history/history04/ayutaya9/ayutaya9.html

ลิลิตโองการแช่งน้ำ

วรรณกรรมที่เก่าแก่ที่สุดและถือกันว่าเป็นเรื่องแรกของกรุงศรีอยุธยา คือ “ลิลิตโองการแช่งน้ำ” สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑
(พระเจ้าอู่ทอง) ปฐมกษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยาโปรดให้แต่งขึ้นเพื่อใช้ในพระราชพิธี เนื่องจากเมื่อทรงสร้างกรุงศรีอยุธยานั้น
ข้าราชบริพารของพระองค์มาจากที่ต่างๆ กัน ตำนานกล่าวว่า มาจากเมืองศิริชัยทางพระชนกจากเมืองไตรตรึงส์ทางพระชนนี
จากเมืองสุพรรณบุรีทางพระมเหสี และอีกส่วนหนึ่งเป็นชาวตำบลห นองโสนที่อยู่เดิมซึ่งเป็นที่ตั้งกรุง ฉะนั้น เพื่อความ
สมัครสมานสามัคคีไว้วางใจกัน จึงได้โปรดให้มีพระราชพิธีศรีสัจจปานกาล หรือพระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัจจาขึ้นมี
พราหมณ์สวดพระราชพิธี คำสวดที่ใช้ในพระราช พิธีครั้งนั้นแต่งเป็นลิลิต เริ่มด้วย ร่าย ๓ บท พรรณนาถึงเทพเจ้า ๓ องค์ คือ
พระนารายณ์ พระอิศวร และพระพรหม จากนั้นเป็นโคลงห้า และร่าย กล่าวถึงไฟประลัยกัลป์เผาผลาญโลก การสร้างโลกใหม่
ตามคติในไตรภูมิมี พระเจ้าแผ่นดิน มีพิธีถือน้ำ  อัญเชิญพระรัตนตรัย ผีสางเทวดา และผู้มีฤทธิ์ มาชุมนุมเป็นสักขีพยานในพิธี
ถ้าผู้ใดคิดคดทรยศต่อพระเจ้าแผ่นดิน จะต้องประสบภัยพิบัติ ส่วนผู้ที่จงรักภักดีจะมีความสุขสมบูรณ์ คือ
“ใครซื่อสินเภตรา เพิ่มเขาหมื่นมหาไชย ใครซื่อใครรักเจ้าจงยศ กลืนชนมาให้ยืนยง เทพายศล่มฟ้า อย่ารู้ว่าอันตราย”
ลิลิตโองการแช่งน้ำใช้ภาษาเก่าและเข้าใจค่อนข้างยากเป็นส่วนใหญ่ แต่ก็พอจะจับความได้

ดังกับสรวงเสกสร้าง   บุปผชาติเบ่งบานบ้าง    กลิ่นอ้างภุมราถวิล  กระหายเฮย

ขอแก้ไขครับ

ดังกับสรวงเสกสร้าง   บุปผชาติเบ่งบานบ้าง    กลิ่นอ้างภุมริน  กระหายเฮย

ใครคอยคะนึงซึ่งซึ้ง  รักหนึ่งเดียวอ้ำอึ้ง  รุ่งเช้าคิดขวนขวาย  น้องนอ

ขอแก้ไขครับ

ใครคอยคะนึงซึ่งซึ้ง  รักหนึ่งเดียวอ้ำอึ้ง  รุ่งเช้าคิดหนุน  น้องนอ

วรรคท้ายของร่าย เป็น วรรคท้ายโคลงสอง ซึ่งต้องมีเพียง ๔ คำ

ลิลิตสุภาพ  เช้านี้เริ่มหนาว

รุ่งอรุโณทัย   เร่งรีบไปโสรจสรง  สุริยงแย้มยิ้ม  ระเริงลิ้มละอองภพ   ช่วยซบช่วยเช็ดกาย  ค่อยคลายชื้นระรื่นองค์      
ทิวาคงเคลิบเคลิ้ม  บ่มิเฉิ่มบ่มิฉุ บ่มิผุบ่มิพัง  แป้งหอมยังแนบสกนธ์  ดั้นด้นเดินดิลก  ปกปักรักษาศรี  ก็เช้านี้รมณีจัง   
ดังกับสรวงเสกสร้าง   บุปผชาติเบ่งบานบ้าง    กลิ่นอ้างภุมริน  กระหายเฮย

ถิ่นพร้องผ่องร่องร้าว        ละลาย
โชยชื่นเชิงพระพาย         พัดพลิ้ว
เย็นเยาะหยอกบอกกาย    ครวญคู่  อุ่นเอย
ศีตกาลอ่านริ้ว             รักล้วนโหยหา

กัญญายังหลับฤา?    หลับคือหลับกายหรือ?   ฤๅว่าหลับพับทรวง?   รักทั้งปวงปล่อยปลง  โอ้!!อนงค์อย่ายุติ   พึงผลิเผดิมเผดียง 
มิ เพียงหนาวคราวเหมันต์ ที่จะบั่นทอนเธอ   หากต้องเจอพิษโสด  ร้องโอดครวญมิสร่าง  ฤทธิ์ว้างเวิ้งสุขไฉน?  เร่งเร็วไวตื่นมา เสน่หาทิวา  ยิหวายวนยองใย 
ใครคอยคะนึงซึ่งซึ้ง  รักหนึ่งเดียวอ้ำอึ้ง  รุ่งเช้าคิดหนุน  น้องนอ

ลุ้นให้น้องรับรู้          คราอรุณ 
หนาวเหน็บนึกถึงคุณ       คู่คล้อง
เธอโปรดเมตตาหนุน       แนบหนุ่ม ฉะนี้นอ
อย่าปล่อยให้พี่ต้อง        ตื่นต้านลมหนาว  เดียวเอยฯ

« แก้ไขครั้งสุดท้าย: 13 พฤศจิกายน 2012, 03:16:pm โดย ไร้นาม »

ลิลิตสุภาพ จิ้มจุ่มเนื้อปลาอร่อยจัง

น้ำเดือดปุดปุดปุด  จัดชุดผักเรียงราย   ข้างซ้ายมือคือปลา   เนื้อขาวกว่าหยวกกล้วย 
นุ่มนิ่มด้วยเครื่องปรุง   หอมฟุ้งเมล็ดงา  รีบหย่อนปลาลงหม้อ   รอนิดปลิดผักลง
บรรจงคลุกเคล้าเครื่อง   เนื้อขาวเหลืองสุกพอ   โอ้ละนอลิ้นนัว
กลั้วคอโค้กสักแก้ว   กระดกดื่ม....อืม....แล้ว     จุ่มจิ้มปลาหวาน   แซ่บนอ

ร้านครัวคุณนิ่มแวะลิ้ม    ลองดู
รสแซ่บกว่าร้านหรู       อยู่ห้าง
สั่งสามสี่เมนู         มาก่อน
กินเสร็จแทบอยากจ้าง  จุ่มจิ้มจุนใจฯ

(ณ เวลา๒๐.๔๐น. ร้านครัวคุณนิ่มจิ้มจุ่ม)
ป.ล. นัว=กลมกล่อม(ภาษาอีสาน)

ขออภัย สั้นไปนิด แต่งขณะรับประทาน : ไร้นาม

ลิลิตสุภาพ   ฝนทำไมมาตกช่วงเก็บเกี่ยวข้าวล่ะจ๊ะ ช่วงที่ต้องการทำไมมิมา

พร่ำพรพระพิรุณ   โปรดการุณย์ข้าน้อย  หยุดย้อยหยาดยามเกี่ยว ข้าวแม้เหี่ยวหากสุก 
ถ้าเคล้าคลุกฝอยฝน   บันดาลดลเน่าเฟะ  รวงเละชุ่มเฉอะแฉะ  และปวงข้าขื่นขม
บ่อาจสมเหงื่อไคล  ที่เสียไปปรุงนา  ช่วยชีวาอย่าเขวี้ยง  ฝนสาดข้าวที่เลี้ยง  เกี่ยวเก้อกลางนา

หลังข้าหอบฟ่อนข้าว      พูนพอ
ข้าจะรีบแบกรอ           สู่ยุ้ง
เพียงสามสี่วันขอ         ฝนหยุด  หลั่งแล
แล้วค่อยคลายสายรุ้ง    หยดน้ำพรำพนอง

ดินระหองระแหง   แห้งแล้งมาแรมเดือน  ดินดอนเหมือนอับเฉา  หลังข้าวเข้ายุ้งฉาง
เทพอย่าหมางเมินมนุษย์    จะจัดชุดบูชา  บุษบาเพริศพร้อม   เพื่อน้อมและวอนไหว้
หลั่งน้ำให้ลูกหลาน   กายสร่างมานสุขบ้าง     น้ำช่วยให้นาร้าง    รื่นเรื้อเหลือโคลน

ฤตุฝนโน้นกว่าใกล้         หลายแรม
โคกระบือก้มแกม           กัดหญ้า
ประทังผ่านซมแซม         ดินโศก
เมฆหมอกอย่าชอกข้า      ข่มน้ำขังชนม์ฯ

ช่วยคนยากคนจน  พี่ฝนเพียงพรั่งฝอย  พรมดอยดินดอนดาน  ธัญญาหารค่อยฟื้น 
ตื่นสรรพสิ่งผู้  ยังต้องสู้ดิ้นรน   คนรากหญ้ารากแก้ว   น้ำหมดฤๅไฉนแล้ว   จักก้าวกรายไกรฯ

-มิมีนาม-