อยุธยายศล่มแล้ว ถ้าถูกถอนมรดกโลก

คอลัมน์ สยามประเทศไทย

โดย สุจิตต์ วงษ์เทศ

แสง สี เสียง เป็นสื่อโสโครกทำลายอยุธยายศยิ่งฟ้าให้ยศล่มแล้ว ซึ่งล้วนเป็นรสนิยมที่ส่วนภูมิภาคกับส่วนท้องถิ่นชื่นชอบมาก เพราะใช้งบประมาณมาก ย่อมมีเบี้ยบ้ายรายทางตกเรี่ยเต็มไปหมด แต่ไม่มีวิชาความรู้แบ่งปันใครเลย

"อยุธยายศยิ่งฟ้า" เป็นข้อความในวรรคหนึ่งของกำสรวลสมุทร โคลงดั้นยุคต้นกรุงศรีอยุธยา

"อยุธยายศล่มแล้ว" เป็นข้อความในวรรคหนึ่งของนิราศนรินทร์ ยุคต้นกรุงรัตนโกสินทร์

ปัจจุบันอยุธยาเคยได้รับยกย่องเป็นมรดกโลกอย่างมี "ยศยิ่งฟ้า" แต่รายงานข่าวล่าสุดมีว่าอยุธยาอาจถูกถอนจากมรดกโลก เพราะขาดการดูแลเอาใจใส่อย่างถูกต้องดีงาม พอมียศแล้วลืมตัวลืมตน เอาแต่ตักตวงประโยชน์อย่างไม่ลืมหูไม่ลืมตา ปล่อยให้เป็นสวนสนุกไร้สาระไร้รสนิยมวิชาความรู้ มีสิ่งอุจาดเต็มไปหมดจน "ยศล่มแล้ว" จะขอคัดรายงานข่าวนั้นมาให้อ่านอีก ดังนี้

ขณะนี้มีการจัดทำรายงานเรื่องการติดตามประเมินผลแหล่งมรดกโลกของไทย ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนจากองค์การศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือยูเนสโก

แต่ที่อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยาจะต้องมีการปรับปรุงและแก้ไข เนื่องจากขาดความสง่างามในการเป็นมรดกโลก เพราะไม่มีการควบคุมผังเมือง จะเห็นว่าในระยะหลังมีการก่อสร้างอาคารบ้านเรือนที่มีความสูงเท่ากับหรือสูงกว่าองค์พระเจดีย์สำคัญๆ และสีของอาคารก็ใช้สีฉูดฉาดจนทำลายทัศนียภาพของมรดกโลก นอกจากนี้ ยังมีการก่อสร้างอาคารในพื้นที่ใกล้เคียงมรดกโลกด้วย

ส่วนเรื่องที่เกรงว่าจะถูกถอดถอนจากการเป็นมรดกโลกนั้น มีหลายขั้นตอนพิจารณา แต่ก็เคยมีแหล่งมรดกโลกหลายแห่งที่ถูกถอดไปแล้ว ดังนั้น เมื่อได้รู้ปัญหาและมีการแก้ไขกันอย่างจริงจังแล้ว ก็ไม่น่าจะมีปัญหาอะไร

ผู้อำนวยการสำนักศิลปากรที่ 3 จ.พระนครศรีอยุธยา กล่าวว่า จริงๆ แล้วอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยาไม่ได้มีปัญหามากนัก เพียงแต่เป็นเพราะข้อมูลข่าวที่ออกไปสู่สาธารณชนเป็นระยะๆ ทำให้คนมองว่ามีปัญหาตลอดเวลา

ในส่วนของปัญหาที่เกิดขึ้นมีองค์ประกอบมาจากการบริหารจัดการของเทศบาลนคร การขึ้นทะเบียนโบราณสถานบริเวณเมือง การพัฒนาของประชาชนที่อยู่ในเมืองใหม่ซ้อนเมืองเก่า จนทำให้เป็นปัญหาทางการบริหารจัดการค่อนข้างมาก การจะแยกคนออกไปจากเมืองเก่าคงเป็นไปได้ยาก จึงมีแนวคิดให้ประชาชนอยู่กับโบราณสถานได้ เช่นเดียวกับแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรมในหลายประเทศ อาทิ เมืองเวนิส ประเทศอิตาลี (มติชน หน้า 26 วันอังคารที่ 9 ตุลาคม 2550)

จะไม่ขอสมน้ำหน้าซ้ำเติมใคร แต่ขอเตือนความจำย้อนไปราว 3-4 ปีมาแล้ว ผมเคยเขียนตำหนิติฉินพร้อมแนะนำให้ท้องถิ่นอยุธยาทำงานวิชาการเผยแพร่แบ่งปันความรู้ไว้แล้วไม่ฟังกัน แถมพวกองค์กรปกครองท้องถิ่นแสดงอาการไม่พอใจ ฉะนั้นต้องไตร่ตรองตั้งสติเสียใหม่ อย่าลุแก่อำนาจ

ขอย้ำตรงนี้อีกครั้งว่าไม่มีใครคิดแยกคนปัจจุบันออกจากอยุธยาเมืองเก่า มีแต่สนับสนุนให้อยู่ด้วยกันอย่างเกื้อกูลและมีกฎ กติกา มารยาท

อย่าลืม "กฎ กติกา มารยาท" ของการอยู่ร่วมกับมรดกสยามประเทศและมรดกโลก

ปัญหาเกิดขึ้นเพราะผู้มีอำนาจในท้องถิ่นไม่รักษากฎ กติกา มารยาท ต่างหากล่ะ นี่ยังไม่ต้องพูดถึงมารยาทที่ควรแบ่งปันเผยแพร่วิชาความรู้เกี่ยวกับความเป็นมาของกรุงศรีอยุธยา ราชอาณาจักรสยามแห่งแรก ที่ไม่ทำอะไรเลย แม้ทำก็ทำอย่างเสียมิได้ เพราะไม่อยากเสียเงิน อยากได้แต่เงินบาปจากนักท่องเที่ยวแบบภิกษุสันดานกา

มติชน หน้า 34วันที่ 16 ตุลาคม พ.ศ. 2550 ปีที่ 30 ฉบับที่ 10811