มลายูศึกษา-ไฟใต้ฤๅจะดับ เพื่อระงับความรุนแรง

คอลัมน์ สยามประเทศไทย

โดย สุจิตต์ วงษ์เทศ

(ซ้าย) ไฟใต้ฤาจะดับ (ขวา) ศรีศักร วัลลิโภดม

ไฟใต้ฤๅจะดับ เป็นหนังสือรวมบทความของอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม (รางวัลฟูกูโอกะคนล่าสุด) เกี่ยวกับความ "ไม่เข้าใจ เข้าไม่ถึงความรุนแรงในสามจังหวัดภาคใต้" เพราะ

"คนไทยปัจจุบันนี้ในทั่วประเทศมีโลกทรรศน์แบบไม่มีมิติทางจิตวิญญาณ (spirituality) ไม่มีมิติทางศาสนา พูดกับคนมุสลิมไม่รู้เรื่องเพราะเรารุดหน้าทางโลกไปตั้งแต่สมัยจอมพลสฤษดิ์มา 40 ปี เวลาการพัฒนาลงมาก็ทำให้ขาดมิติทางจิตวิญญาณไป สังคมไทยไม่เคยเป็นทาสต่างชาติมาก่อน คนไทยจึงมีทัศนคติแบบ Centralism ส่วนกลางเป็นใหญ่ ส่วนกลางถูกหมด ดังนั้น ถ้าเราไม่แก้ตรงนี้เราจะไม่มีทางเข้าใจปัญหา"

แนวทางแก้ไขก็ต้องทำความเข้าใจความเป็นมาของปัญหาว่ามีรากเหง้าอย่างไร? ซึ่งอาจารย์ศรีศักรแนะตอนหนึ่งว่า

"ศักดิ์ศรีของความเป็นคนของคนตานีที่โดยชาติพันธุ์เป็นคนมลายูเหมือนคนมาเลย์ในมาเลเซียนั้น หาได้อยู่ที่ความเจริญทางวัตถุแบบตะวันตกไม่ หากอยู่ที่แผ่นดินเกิดหรือมาตุภูมิ

ในเขตแคว้นปัตตานีนี้ คือดินแดนที่อุดมสมบูรณ์และเคยเจริญขึ้นเป็นรัฐลังกา สุกะที่ยิ่งใหญ่ที่สืบเนื่องมาถึงรัฐอิสลามปัตตานี คนตานีไม่คลั่งไคล้ใหลหลงในเรื่องการหาความสำคัญที่เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยแบบคนไทยพุทธในภาคใต้ทั่วไป แต่รู้ว่าเขาเป็นส่วนหนึ่งของศรีวิชัยที่สืบเนื่องมาจนถึงสมัยมัชปาหิตที่เป็นฮินดู

แม้ปัตตานีจะถูกผนวกเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของราชอาณาจักรสยามที่มีชนชาติไทยที่พูดภาษาไทยและนับถือพุทธศาสนาเป็นศาสนาสำคัญก็ตาม แต่พระมหากษัตริย์ไทยก็ทรงเป็นองค์อัครศาสนูปถัมภกที่ค้ำจุนและผดุงทุกพระศาสนาและประชาชนทุกเผ่าพันธุ์ในสยามประเทศ

แม้คนในสมัยรัชกาลที่ 5 ที่กรุงเทพฯจะมีความรู้สึกในเรื่องความเป็นใหญ่ทางชาติพันธุ์ (ethnocentrism) มากกว่าคนในจังหวัดอื่นๆ แต่ก็ยอมรับการอยู่รวมกันของคนลาวพุงดำในล้านนา คนลาวพุงขาวในล้านช้าง คนแขกจามที่เป็นพวกพ่อค้า คนแขกมลายูในหัวเมืองต่างๆ ในเขตประเทศมาเลเซียกับคนแขกปัตตานีหรือแขกตานีในภาคใต้ของประเทศสยาม

จนกระทั่งสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ได้กุนซือที่เป็นเจ๊กกบฏ (คือคนที่ลืมชาติพันธุ์ของตนเอง) เอาความคิดในเรื่องเชื้อชาติ (Race) ซึ่งเป็นสิ่งที่ทั่วโลกประณามว่าเป็นความคิดที่ไม่เป็นความจริงมาย้อมให้ความเป็นกลุ่มชนชาติไทย ที่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ใหม่ของประเทศให้เป็นสิ่งสมมุติ คือการเป็นคนเจ้าของประเทศที่สืบสายกันมาแต่เทือกเขาอัลไตและน่านเจ้าในประเทศจีน แต่ที่สำคัญก็คือเปลี่ยนชื่อสยามประเทศให้เป็นประเทศไทยไป

สยามประเทศเป็นประเทศของความจริง เพราะเป็นที่ดำรงอยู่ของคนหลายชาติพันธุ์ มีทั้งชนเผ่า (คือกลุ่มเล็กๆ) และชนชาติที่เคยรวมกันเป็นเมืองและเป็นรัฐมาก่อน

แต่ประเทศไทยเป็นประเทศสมมุติสำหรับคนที่ลืมชาติ (พันธุ์) ทั้งหลายมาอุปโลกน์ความเป็นคนไทยจากการมีสายเลือดเดียวกันอันเป็นเรื่องของเชื้อชาติที่ทั่วโลกประณามว่าเป็นเรื่องเหลวไหล

มลายูศึกษา ของ อาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ กับ ไฟใต้ฤๅจะดับ ของ อาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม เป็นสองเล่มที่ต้องอ่านเพื่อร่วมกันศึกษาหาแนวทางแก้ไขกำจัดความขัดแย้งอย่างรุนแรงให้ลดลงหรือละเลิกไป

หน้า 34 มติชน ศ.10 ส.ค. 50