ข้อเสนอให้ ส.ส.ระบบสัดส่วน ควรแบ่งใหม่ทั่วประเทศ ตาม"เขตพื้นที่ทางวัฒนธรรม"

คอลัมน์ สุวรรณภูมิ สังคมวัฒนธรรม

แข่งควาย เป็นประเพณีร่วมของคนดึกดำบรรพ์ในสุวรรณภูมิหลายพันปีมาแล้ว ไม่จำกัดเป็นสมบัติของชาติประเทศใด เพราะยุคดึกดำบรรพ์ยังไม่มีประเทศชาติ ภาพนี้เป็นงานแข่งควายในกัมพูชาเมื่อเร็วๆ นี้ ฉะนั้นอย่าสำคัญผิดว่ามีในประเทศไทยแห่งเดียวในโลก (ภาพจาก Bangkok Post ฉบับวันศุกร์ที่ 12 ตุลาคม 2550 หน้า 6)

ส.ส.ระบบสัดส่วนตามกลุ่มจังหวัด ควรจัดกลุ่มจังหวัดทางวัฒนธรรมที่สอดคล้องสภาพภูมิประเทศจริง และประวัติศาสตร์ความเป็นมาจริงๆ

รัฐธรรมนูญ พ.ศ.2550 ลงประชามติให้มี ส.ส.ระบบสัดส่วนกลุ่มจังหวัด ต้องแบ่งจังหวัดทั้ง 76 จังหวัด ออกเป็นกลุ่มๆ ได้ 8 กลุ่มจังหวัด

ปัญหาเกิดขึ้นว่าจะแบ่ง 8 กลุ่มจังหวัดด้วยวิธีคิดแบบไหน?

มีคณะทำงานเสนอร่างไว้ 6 แบบ แต่ละแบบมีจำนวนจังหวัดต่างกัน โดยยึดถือการแบ่งจังหวัดตามภาคหรือตามเขตการปกครองอย่างที่รู้กัน แต่ไม่เคร่งครัด จึงมีบางแบบเหลื่อมกันบ้าง เช่น บางจังหวัดของภาคอีสานมารวมอยู่ในบางกลุ่มจังหวัดภาคกลาง เป็นต้น

แต่การแบ่งเขตการปกครองก็ยังคลาดเคลื่อนจากลักษณะภูมิประเทศและประวัติศาสตร์ท้องถิ่น เช่น กำหนดให้กลุ่มรัฐสุโขทัยเป็นภาคเหนือตอนล่าง ทั้งๆ ที่ภูมิประเทศและประวัติศาสตร์เป็นภาคกลางตอนบน เป็นต้น

ฉะนั้น กลุ่มจังหวัดเพื่อลงคะแนนเลือก ส.ส.ระบบสัดส่วน ควรจัดแบ่งตาม "เขตพื้นที่ทางวัฒนธรรม" ได้จากหลักฐานประวัติศาสตร์โบราณคดี ประกอบกับคำอธิบายของนักปราชญ์และนักวิชาการ เช่น สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ, จิตร ภูมิศักดิ์, ศรีศักร วัลลิโภดม, นิธิ เอียวศรีวงศ์, ฯลฯ กับเอกสารล่าสุด เช่น แผนที่ประวัติศาสตร์ (สยาม) ประเทศไทย ดังต่อไปนี้

ภาคเหนือ

เอกสารโบราณเรียกบริเวณภาคเหนืออย่างรวมๆ ว่าล้านนา ถึงสมัยรัชกาลที่ 5 เรียกมณฑลพายัพ

แต่คำว่า "เมืองเหนือ" หมายถึงเขตรัฐสุโขทัยแต่เดิม คือ ลุ่มน้ำป่าสัก-น่าน-ยม-ปิง (วัง) มีขอบเขตเหนือสุดที่จังหวัดตากและอุตรดิตถ์ ทางใต้สุดที่นครสวรรค์ ฉะนั้น "เมืองเหนือ" จึงไม่ใช่ล้านนาและไม่ใช่ภาคเหนือ

ล้านนาประกอบด้วยดินแดน 2 ส่วน คือ โยนกกับหริภุญชัย มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาต่างกัน เพราะเป็นคนละพวก คนละชาติพันธุ์ แต่หลัง พ.ศ.1700 พวกโยนกยึดครองพวกหริภุญชัย แล้วเรียกชื่อรวมๆ เมื่อราวหลัง พ.ศ.2000 ว่าล้านนา

โยนก อยู่ทางตะวันออก บริเวณที่เป็นลุ่มน้ำกก-อิง ประกอบด้วยจังหวัดต่างๆ คือ เชียงราย, พะเยา, น่าน, แพร่

หริภุญชัย อยู่ทางตะวันตก บริเวณที่เป็นลุ่มน้ำปิง-วัง ประกอบด้วยจังหวัดต่างๆ คือ เชียงใหม่, ลำพูน, ลำปาง, แม่ฮ่องสอน



ภาคอีสาน

ภาคอีสานคล้ายแอ่งกระทะ มีเทือกเขาภูพานผ่าพาดตรงกลางแอ่ง ทำให้แบ่งเป็น 2 ส่วนตามธรรมชาติ คือ แอ่งสกลนคร เรียกอีสานเหนือ กับ แอ่งโคราช เรียก อีสานใต้

อีสานเหนือ ถือเป็นเขตวัฒนธรรมบ้านเชียง อยู่ตอนเหนือของภูพานถึงแม่น้ำโขง เริ่มจากจังหวัดเลย, อุดรธานี, หนองคาย, สกลนคร, นครพนม, มุกดาหาร

อีสานใต้ ถือเป็นเขตวัฒนธรรมทุ่งกุลาร้องไห้ อยู่ตอนใต้ของภูพาน แยกย่อยเป็น 2 เขต ได้แก่ ลุ่มน้ำมูล กับลุ่มน้ำชี

ลุ่มน้ำมูล เป็นวัฒนธรรมพราหมณ์-มหายาน ตั้งแต่จังหวัดนครราชสีมา, บุรีรัมย์, สุรินทร์, ศรีสะเกษ, อุบลราชธานี

ลุ่มน้ำชี เป็นวัฒนธรรมพุทธเถรวาท ตั้งแต่จังหวัดชัยภูมิ, ขอนแก่น, กาฬสินธุ์, ร้อยเอ็ด, มหาสารคาม, ยโสธร, อำนาจเจริญ



ภาคกลาง

ภาคกลางมีแม่น้ำเจ้าพระยาและอ่าวไทยเป็นแกนกลาง แล้วแบ่งออกเป็น 2 บริเวณคือ ตอนบนกับตอนล่าง

ตอนบน เป็นวัฒนธรรมรัฐสุโขทัย อยู่ลุ่มน้ำป่าสัก-น่าน-ยม-ปิง (วัง) ทางเหนือสุดอยู่อุตรดิตถ์ ทางใต้สุดอยู่นครสวรรค์ เขตภายในมีตาก, กำแพงเพชร, พิษณุโลก, พิจิตร, เพชรบูรณ์

ตอนล่าง เป็นวัฒนธรรมกรุงศรีอยุธยา แบ่งเป็น 2 ฟากฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา และอ่าวไทย คือ ฟากตะวันตกและฟากตะวันออก

ฟากตะวันตก ทางลุ่มน้ำแม่กลอง-ท่าจีนเชื่อมโยงถึงอ่าวเมาะตะมะ ทะเลอันดามัน มีจังหวัดต่างๆ คือ อุทัยธานี, กาญจนบุรี, สุพรรณบุรี, สิงห์บุรี, นครปฐม, ราชบุรี, สมุทรสงคราม, เพชรบุรี, ประจวบคีรีขันธ์

ฟากตะวันออก ทางลุ่มน้ำลพบุรี-ป่าสักถึงลุ่มน้ำบางปะกง และดินแดนชายฝั่งทะเลตะวันออก ตั้งแต่ลพบุรี, สิงห์บุรี, อ่างทอง, พระนครศรีอยุธยา, นนทบุรี, กรุงเทพฯ, นครนายก, ปราจีนบุรี, สระแก้ว, ฉะเชิงเทรา, ชลบุรี, ระยอง, จันทบุรี, ตราด



ภาคใต้

ภาคใต้เป็นบริเวณคาบสมุทร คล้ายสะพานแผ่นดินเชื่อม 2 มหาสมุทร คือ มหาสมุทรแปซิฟิก ทางตะวันออก กับ มหาสมุทรอินเดีย ทางตะวันตก พูดอีกอย่างหนึ่งว่าเชื่อมวัฒนธรรมโลกตะวันออก-ตกเข้าด้วยกันตั้งแต่ไม่น้อยกว่า 3,000 ปีมาแล้ว แบ่งเป็น 2 เขต คือ ตอนบนกับตอนล่าง

ตอนบน เป็นพวกวัฒนธรรมทะเลหน้านอก-หน้าใน มีจังหวัดชุมพร, สุราษฎร์ธานี, นครศรีธรรมราช, ระนอง, พังงา, ภูเก็ต, กระบี่, ตรัง, สงขลา, สตูล

ตอนล่าง อยู่ในวัฒนธรรมมลายู มีจังหวัดยะลา, ปัตตานี, นราธิวาส

นสพ.มติชน หน้า 34 วันที่ 19 ตุลาคม พ.ศ. 2550 ปีที่ 30 ฉบับที่ 10814