วรรณคดี ไยอยู่ที่กาลเวลา???

                ท่านผู้อ่านทุกท่านครับ กระทู้นี้ ผมเขียนขึ้นจากข้อกังขาโดยแท้จริง ภายหลังจากที่ได้กลับไปอ่านตำรับตำราวิชาภาษาไทยบางเล่มที่กระทรวงศึกษาฑิการจัดทำขึ้นเพื่อให้นักเรียนได้แสวงหาความรู้ ประกอบกับทบทวนความทรงจำสมัยตัวเองยังอยู่ในรั้วโรงเรียนย้อนหลังกลับไป แล้วก็ให้ฉงนฉงายเป็นยิ่งนัก ว่าเหตุไฉน หนังสือเรียน (ไม่ว่าจะระดับใดก็ตาม) พยายามเรียบเรียงเป็นเชิงชี้นำให้เยาวชนเข้าใจไปในทำนองว่า “วรรณคดีคือหนังสือเก่า”

                ครับ หากพิจารณาความหมายของคำ “วรรณคดี” ย่อมมีผู้ให้นิยามแตกต่างกันออกไป ทว่า ข้อสรุปที่ค่อนข้างจะตรงกันเป็นส่วนใหญ่ นักวิชชาการทั้งหลายท่านมักกล่าวว่า วรรณคดีคือ หนังสือที่เรียบเรียงขึ้นอย่างมีศิลปะ (วรรณศิลป์) เป็นหนังสือที่แต่งดี จรรโลงใจผู้คนในสังคม หรืออะไรทำนองนี้แหละครับ ไม่เห็นมีเรื่องของระยะเวลาเก่าใหม่เข้ามาเกี่ยวข้องเลยสักนิด แต่เอาเข้าจริงๆ เวลาหนังสือเรียนยกตัวอย่างรายชื่อวรรณคดี มักจะอ้างถึงหนังสือเก่าทั้งนั้น (ไล่เรียงตั้งแต่สุโขทัย จนกรุงรัตนโกสินทร์ สมัย ร.๖) แล้วก็เอ่ยเน้นถึง “วรรณคดีสโมสร” กันเสียเหลือเกิน ชวนให้เข้าใจไขว้เขวไปว่า หลังสมัย ร.๖ หลังจากไม่มีวรรณคดีสโมสรแล้ว ปราศจากหนังสือเล่มใดควรแก่คำเรียกขานว่า “วรรณคดี” เลยหรือ???

                แล้วถ้าจะลงลึกไปถึงรายละเอียดอีกสักนิด เราจะพบว่า หนังสือสมัยก่อน หากมาจากราชสำนักแล้ว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเขียนจริงๆ หรือเขียนเล่นๆ ถือเป็น “วรรณคดี (อันมีค่า) “ ทั้งสิ้น แม้แต่เพลงยาวฝากรักระหว่างเจ้านาย ซึ่งนับเป็นเรื่องส่วนพระองค์ของท่านแท้ๆ ก็เชิดชูกันถึงกับนำมาให้ลูกหลานเรียน ในขณะที่งานกวีของไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินอันนำเสนอผ่านรูปเพลงพื้นบ้าน, นิทานมุขปาถะ ฯลฯ  กลับไม่มีผู้ใดใฝ่ใจจดบันทึก!!!

                ผมกำลังจะเชื่อมโยงมายังหนังสือกลุ่มที่ผู้รู้ทั้งหลายท่านเรียกว่า “วรรณกรรมปัจจุบัน” ครับ  หากพิจารณาคุณค่าของหนังสือกลุ่มนี้หลายเล่ม ย้ำครับ หลายเล่ม สูงส่งด้วยวรรณศิลป์เทียบเท่า “วรรณคดี” ของเก่า แต่.... ก็ยังเป็นได้แค่วรรณกรรม!!! (ตำราท่านว่า วรรณกรรม มีความหมายต่างจากวรรณคดี ตรง มิได้เน้นถึงวรรณศิลป์อันประนีตบรรจง หนังสือเล่มใดก็ได้ที่ถูกเขียนขึ้น ถือเป็นวรรณกรรมทั้งนั้น) เพราะไม่มีการรับรองเป็น “วรรณคดี”หรือเปล่า ถึงทำให้หนังสืออันเปี่ยมล้นด้วยคุณค่าหลายต่อหลายเล่ม ถูกละเลย มิได้นำเข้าสู่หลักสูตรวิชาภาษาไทยของกระทรวงศึกษาธิการ??? และหลายเล่ม พิมพ์เพียงครั้งสองครั้งก็เงียบหาย อาทิ หนังสืออันได้รับรางวัลบัวหลวง จากธนาคารกรุงเทพฯ เป็นต้น

                เฉพาะอย่างยิ่ง งานเขียนประเภท “ตีแผ่ความอยุติธรรมของรัฐที่มีต่อประชาชน” นี่ ต้องถือว่าอาภัพนักหนา จะประพันธ์ได้วิเศษเพียงใด ลำบากลำบนขนาดไหน ก็ยากนักที่จะผงาดขึ้นมาเทียบเคียง “วรรณคดี” ของเก่าได้ ทั้งๆที่ หนังสือประเภทนี้นี่แหละ คือแม่แรงสำคัญของประเทศชาติ ช่วยผลักดันบ้านเมืองไปสู่ประชาธิปไตยอันแท้จริง พยายามลดความเหลื่อมล้ำต่ำสูงของชนชั้น เอ.... หรือรัฐ ไม่ต้องการให้ประชาธิปไตยโดยสมบูรณ์ เกิดขึ้นจริงๆในประเทศไทย??? เรายังคงให้ความสำคัญกับ “วรรณคดีหลวง” มากมายอยู่นั่นเอง แม้จะมีงานเขียนร่วมสมัยเข้ามาในตำราเรียน ก็ดูคล้ายๆกับว่า นำมาใส่ไว้เพื่อประดับแทรกแซมกระนั้นแหละ คงเป็นอย่างที่ “ท่านคมทวน คันธนู” เคยรจนาฉันท์ไว้ในบทกวีบทหนึ่งของท่านกระมัง

                “บันทึกแห่งหฤโหดก็พ่ายอภินิหาร

วงศาวดารสรร

วิเศษ

เสียงไห้ร่ำระอุแรงทะลวงอุระเทวษ

ยอมเสียงชเยศสรวม

สมัญญ์

ริ้วพลแหนคณะอึกทึกพยุหอัญ-

เชิญทิวธวัชฉัน

ณ ชล

กลืนแถวของคณะเดินขบวนรุทุรพล

โดยกรรมวิธีกล

ฉกาจ

อากฤดาภินิหารก็ปานอสนิบาต

กลบอายอุบาทว์ชาติ

ซะเฉย”

                (จากตอนหนึ่งของบทกวี “แด่นักสู้ผู้ยืนหยัด”  ในหนังสือ “กำสรวลโกสินทร์”)

                เขียนมาตั้งยืดยาว ก็เพื่อจะสรุปว่า เลิกหวงแหนคำ “วรรณคดี” ไว้ให้หนังสือเก่า หรือหนังสือเจ้าเสียทีเถิด เพื่อเปิดประตูการรับรู้ของประชาโดยถ้วนหน้ากัน ครับผม

หมายเหตุ

บทกวีอ้างอิงจากกำสรวลโกสินทร์ ของ ท่านคมทวน คันธนู นั้น เอื้อเฟื้อพิมพ์ส่งมาให้โดย คุณเอกวิทย์ ทวีผล นักศึกษา ม. ขอนแก่น เนื่องจากตัวผมเองไม่มีหนังสือเล่มนี้อยู่ในมือ ต้องขอขอบพระคุณคุณเอกวิทย์ ไว้ ณ ที่นี้ด้วยครับผม