ฟังเพลงแสงเทียน --> http://www.ijigg.com/songs/V24BAA7PAD (1)

  บางขุนเทียนถิ่นบ้าน            นามมี
เทียนว่าเทียนแสงสี               สว่างเหย้า
เย็นยามพระสุริยลี                 ลาโลก ลงแม่
เทียนแม่จุดจักเข้า                 สู่ห้องหาใคร


เดินทางถึงถิ่น หมู่บ้านอันมีนามว่า บางขุนเทียน
นึกถึงเทียนที่ใช้จุดในเหย้าในเรือนของตน
เวลาเย็นย่ำ ยามพระอาทิตย์ จรลี ลีลา คลาไคล หายลับจากแหล่งโลก (ตะวันตกลงดิน)
ค่ำนี้แม่น้องหน้า มลคนสวยกำลังจุดเทียนเข้าห้อง หาใครกัน (จุดเข้าห้อง ชู้ หรือไฉน ฮา) 

คัดจาก นิราศนรินทร์ (2)

ว่าแล้วก็แต่งโคลงประชันกับนายนรินทร์ดูสักบท

บางขุนเทียนถิ่นบ้าน         ใครหนอ
เทียนหากมากมีขอ           สักแถ้ง
ส่องใจที่มืดท-                  รลักษณ์  เรียมเอย
เห็นเหตุทุกข์แจ่มแจ้ง        ดับเชื้อกิเลสกษัย

บางขุนเทียน ในปัจจุบัน เป็น 1 ใน 50 เขตการปกครองของกรุงเทพมหานคร อยู่ในกลุ่มเขตสนามชัย ซึ่งถือเป็นเขตเกษตรกรรม อุตสาหกรรม และแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศ เนื่องจากเป็นเขตเดียวของกรุงเทพมหานครที่มีพื้นที่ติดกับอ่าวไทย (เป็นระยะทางประมาณ 5 กิโลเมตร) และยังมีป่าชายเลนหลงเหลืออยู่ (3)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน (ออนไลน์) ให้คำจำกัดความ คำว่า บาง ไว้ความว่า

บาง 1  น. ทางนํ้าเล็ก ๆ, ทางนํ้าเล็กที่ไหลขึ้นลงตามระดับนํ้าในแม่นํ้า
 ลําคลอง หรือทะเล; ตําบลบ้านที่อยู่หรือเคยอยู่ริมบางหรือใน
 บริเวณที่เคยเป็นบางมาก่อน, โดยปริยายหมายถึงทั้งหมู่ เช่น 
 ฆ่าล้างบาง ย้ายล้างบาง. ว. มีส่วนสูงน้อยจากผิวพื้น, ไม่หนา, 
 มีความหนาน้อย, เช่น มีดบาง ผ้าบาง, โดยปริยายหมายถึง
 ลักษณะที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ผสมสุราแต่น้อย ๆ ไม่เข้มข้น 
 เรียกว่า ผสมแต่บาง ๆ, แทงลูกบิลเลียดไปถูกอีกลูกหนึ่งเพียง
 ผิว ๆ เรียกว่า แทงบางไป, เรียกผู้ที่มีผมน้อยกว่าปรกติว่า ผมบาง, 
 เรียกผู้ที่อายง่ายกว่าปรกติ คือไม่ควรละอาย กลับอายว่า หน้าบาง, 
 ตรงข้ามกับ หน้าหนา, เรียกผู้ที่มีรูปร่างอ้อนแอ้นสะโอดสะองว่า 
 เอวเล็กเอวบาง หรือเอวบางร่างน้อย, เรียกคนอ่อนแอทนความ
 ลําบากไม่ได้เพราะไม่เคยชินว่า คนผิวบาง.
 
 
บาง 2  ว. ใช้ประกอบหน้านามหมายความว่า ไม่ใช่ทั้งหมด คือ เป็นส่วน
 ย่อยหรือส่วนใดส่วนหนึ่งของส่วนรวม เช่น บางคน บางพวก 
 บางถิ่น บางสิ่ง, ลาง ก็ใช้.
 
 
 ให้คำจำกัดคำว่า ขุน ไว้ความว่า

ขุน 1  น. ผู้เป็นใหญ่, หัวหน้า, บรรดาศักดิ์ข้าราชการรองจากหลวงลงมา 
 เช่น ขุนวิจิตรมาตรา; เรียกหมากรุกตัวสําคัญที่สุด. ว. ใหญ่ เช่น 
 ขุนเขา.ขุนนาง (โบ) น. ข้าราชการที่ได้รับพระราชทานสัญญาบัตร 
 ตามปรกติต้องมีศักดินาตั้งแต่ 400 ขึ้นไป.
 
 
ขุน 2  ก. ให้อาหารแก่สัตว์เลี้ยง, โดยปริยายหมายถึงเลี้ยงดูอย่างดี.
 ขุนไม่ขึ้น, ขุนไม่เชื่อง (สํา) ว. เลี้ยงไม่เชื่อง มีแต่เนรคุณ.

ให้คำจำกัดความคำว่า เทียน ไว้ความว่า

เทียน 1 น. เครื่องตามไฟที่ฟั่นที่หล่อด้วยขี้ผึ้งหรือไขเป็นต้น มีไส้อยู่ตรง
 ใจกลาง, ลักษณนามว่า เล่ม.
 
 
เทียน 2, เทียนบ้าน  น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Impatiens balsamina L. ในวงศ์ Balsaminaceae   ลําต้นอวบ ดอกมีสีต่าง ๆ กัน เช่น ขาว ชมพู ม่วง.
 
 
เทียน 3  น. ชื่อเครื่องยาสมุนไพรจําพวกหนึ่ง ได้จากผลและเมล็ดแห้ง
 ของไม้ล้มลุก มีหลายชนิด คือ เทียนทั้ง ๕ ได้แก่ เทียนขาว เทียน
 ข้าวเปลือก เทียนดํา เทียนแดง เทียนตาตั๊กแตน เทียนทั้ง ๗ เพิ่ม
 เทียนเยาวพาณี เทียนสัตตบุษย์ เทียนทั้ง ๙ เพิ่ม เทียนตากบ 
 เทียนเกล็ดหอย และยังมีเทียนพิเศษอีกหลายชนิด เช่น เทียนลวด 
 เทียนขม เทียนแกลบ.
 
 
เทียน 4 ดู เต่าเหลือง ที่ เต่า ๑.

ให้คำจำกัดความคำว่า เธียร ไว้ความว่า


เธียร  น. นักปราชญ์. ว. ฉลาด, มั่นคง. (ป. ธีร).

 ให้คำจำกัดความคำว่า เต่าเหลืองไว้ความว่า
 

 เต่าเหลือง  น. ชื่อเต่าบกชนิด Indotestudo elongata ในวงศ์ 
 Testudinidae กระดองสีเหลืองคล้ายสีขี้ผึ้ง ตัว
 ยาวประมาณ ๒๕ เซนติเมตร กินพืช, ขี้ผึ้ง เทียน 
 หรือ แขนง ก็เรียก. (4)

วิเคราะห์
 

สำหรับชื่อเขต บางขุนเทียน ผู้เขียนขอสันนิษฐานว่า เนื่องจากในสมัยโบราณนิยมตั้งชื่อหมู่บ้าน ตาม ชื่อของ  ต้นไม้ สัตว์ หรือบุคคล ที่พบเห็นในละแวกนั้น

1.มีความเป็นไปได้ว่า ในสมัยก่อนบึงบางละแวกนี้มีต้น เทียนบ้าน  หรือไม่ก็ต้น เทียนทอง ขนาดใหญ่โต ผิดธรรมดา จึงเรียก บึงบาง ละแวกนี้ว่า บางขุนเทียน อันหมายถึง บึงบางที่มีต้นเทียนขนาดใหญ่ ขึ้นอยู่ริมฝั่งน้ำ โดยเปรียบเทียบกับ

บางจาก เพราะพื้นที่  บึงบาง ละแวกแถวนั้น มีต้น จาก ขึ้นอยู่ริมฝั่งน้ำ (กระมัง)
บางรัก    เพราะพื้นที่ บึงบาง ละแวกแถวนั้น มีต้น รัก ขึ้นอยู่ริมฝั่งน้ำ (กระมัง)
บางบอน  เพราะพื้นที่ บึงบาง ละแวกแถวนั้น มีต้น บอน ขึ้นอยู่ริมฝั่งน้ำ (กระมัง)



2.มีความเป็นไปได้ว่า ในสมัยก่อนบึงบางละแวกนั้น มีนาย เทียน/เธียร ผู้มีบรรดาศักดิ์เป็น ท่านขุน ตั้งบ้านเรือนอยู่ในละแวกนั้น ผู้คนในสมัยนั้นจึงขานนามบ้านย่านนั้นว่า บางขุนเทียน

คำว่า ขุนนาง คำนี้ผู้เขียนไม่ขออ้างอิงถึงพจนานุกรม แต่ผู้เขียนจะขอวิเคราะห์ความหมายของคำในเชิงลึก กล่าวคือ

ข้าราชการกรุงสยามสมัยก่อน (ครอบคลุมถึงยุคปัจจุบันด้วยหรือไม่ ไม่ทราบ) นิยมมีเมียหลายคน การเลี้ยงเมีย ก็คงอุปมาเหมือนกับการ ขุนหมู ขุนหมา ซึ่งดูเป็นเรื่องธรรมดาของผู้มีอันจะกินเหล่านั้น พฤติกรรมการขุน บรรดาเหล่านางงาม นี้เอง ต่อมาถูกนำมาใช้เป็นนามเรียกขาน ข้าราชการแห่งกรุงสยาม ว่า ขุนนาง (ถ้าจะแปลให้ดูดี คำว่าขุนนาง ควรหมายถึง ผู้เป็นใหญ่เหนือนางทั้งหลาย ถ้าแปลให้ดูไม่ดี คำว่าขุนนาง ก็น่าจะหมายถึง การขุนบรรดาเหล่านางงามทั้งหลายไว้ในเรือนชานบ้านตน ซึ่งทำได้เฉพาะผู้มีอำนาจราชศักดิ์ เท่านั้น ถ้าไม่มีอำนาจราชศักดิ์ก็ย่อมไม่มีปัญญาที่จะขุน นาง นางสาว ได้คราวละมากๆ..)

ในยุคสมัยปัจจุบันซึ่งเป็นยุคที่สิทธิสตรีทัดเทียมและเทียบเท่ากับสิทธิบุรุษ หากแม้นว่าบรรดาเหล่า ข้าราชการหญิง บังเกิดมีพฤติกรรม ขุน บรรดาเหล่าชายหนุ่มรูปงาม ขึ้นมาบ้าง ในอนาคตอันใกล้นี้ วงการภาษาไทยก็คงจะบังเกิดมีคำใหม่ไว้ใช้สอยพูดจา ซึ่งนั่นก็คือ คำว่า ขุนนาย ละกระมัง.. 

 3.มีความเป็นไปได้ว่า ในสมัยก่อนบึงบางละแวกนั้น มีเต่าเทียน ตัวใหญ่ อาศัยอยู่ ผู้คนในสมัยนั้นจึงขานนามบ้านย่านนั้นว่า บางขุนเทียน

รูปเต่าเทียน/เต่าเหลือง : Indotestudo elongata (5)

โองการแช่งน้ำ วรรณคดีสมัยกรุงสุโขทัย ร่ายนำบทท่อนสรรเสริญ พระพรหม มีการกล่าวถึง ขุนห่าน (พญาหงส์) ซึ่งเป็นพาหนะของพระพรหม ไว้ความว่า

โอมชัยชัย ไขโสฬศพรหมญาณ บานเศียรเกล้า เจ้าคลี่บัวทอง ผยองเหนือขุนห่าน ท่านรังก่อดินก่อฟ้า หน้าจตุรทิศ ไทยมิตรดา มหากฤตราไตร (ไกร) อมรรตัยโลเกศ จงตรีศักดิท่าน พิญาณปรมาธิเบศ ไทธเรศสุรสิทธิ์ฯ (6)

 เป็นที่น่าสังเกตุว่า นาพราหมณ์ผู้แต่งโองการแช่งน้ำ  ใช้คำว่า ขุน กับสัตว์จำพวก ห่าน ด้วย

โคลงนิราศนรินทร์ วรรณคดีสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น พบว่ามีการใช้คำว่า ขุน ในโคลงบทที่ 77  ความว่า

ขุนพาฬพยัคฆ์เคล้า        พยัคฆี
สารสู่สาวคชลี                แหล่งเหล้น
ปวงสัตว์เพรียกไพรศรี     สังวาส
สังเวชสมรมาเว้น            พี่เว้นวายชม

เสือตัวผู้(พาฬ/พาล=หนุ่ม) คลอเคล้ากับเสือตัวเมีย
ช้างตัวผู้ สมสู่/ไปมาหาสู่  กับช้าง(สาว)ตัวเมีย เล่นสนุกกันอยู่
สัตว์ต่างๆ ร้องเรียก กระทำสมัครสังวาสกันอยู่
พี่นี้นึกสังเวชใจ ที่ไม่ได้สังวาสกับ เมีย นึกอิจฉาสัตว์ (7)


เป็นที่น่าสังเกตุว่า คนโบราณ ใช้คำว่า ขุน กับสัตว์ประเภทเสือ และห่าน  ฉะนั้น คำว่าขุน นี้ ก็น่าจะใช้เรียกสัตว์จำพวก เต่า(เทียน) ได้ด้วยเช่นกัน

 

ใน กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก  ซึ่งนิพนธ์โดย เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ ก็ได้กล่าวถึงคำว่า เทียน ไว้ความว่า

นิ้วนางพี่พิศเพี้ยน     เล็บย้อมเทียนแสงเฉิดฉัน
นิ้วแดงแสงมีพรรณ     กลมคือปั้นฟั่นเทียนกลึง ฯ 

นิ้วนางเรียวรูปต้อง            ตาเรียม
เล็บแดงทับทิมเทียม          ก่ำแก้ว
นิ้วแดงใคร่และเลียม         โลมลูบ
งามเปรียบเทียนฟั่นแล้ว     ช่างซ้ำเกลากลึง ฯ

ประชุมกาพย์เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ ฉบับโรงพิมพ์โสภณฯ พ.ศ.2464 หน้า 67  เล็บย้อมเทียนนั้นคือเล็บที่ย้อมให้เป็นสีแดงด้วยใบเทียนตามวิธีของคนโบราณ (8)

เทียน ในสมัยก่อน แสดงถึงฐานะทางสังคม เพราะเทียน นั้นจะมีใช้เฉพาะตามละแวกบ้านของเจ้านายชั้นสูง รวมถึงบ้านของขุนนาง และบ้านของบรรดาเหล่าเศรษฐีและคหบดี  ถ้าเป็นคนธรรมดา  นิยมจุดคบ จุดไต้ ในเวลายามค่ำคืนเท่านั้น

ทว่าในยุคสมัยปัจจุบัน เทียน ถือเป็นสิ่งที่บุคคลธรรมดาสามัญ สามารถซื้อหามาใช้สอยได้ จนถือเป็นเรื่องปกติ   อุทธาหรณ์เรื่อง เทียน นี้ จึงเป็นเครื่องพิสูจน์ ถึงสัจธรรมที่ว่า  ทุกสิ่ง เกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วก็ย่อมดับไป ตามแต่เหตุและปัจจัย


 เปลวเทียนมอดไหม้ตนเองเพื่อให้แสงสว่าง ส่วนสังขารและอายุของคนเรานั้นเล่า ก็มีแต่จะเสื่อมโทรมสั้นลงอุปมาเหมือนแท่งเทียนที่ถูกเขาจุดไฟ ทุกวันนี้เราทำประโยชน์แก่สังคมและคนรอบข้างได้มากน้อยเพียงใด ถ้ายังทำไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย เมื่อมองเห็นแท่งเทียนแล้ว นึกละอายแก่ใจตนเองบ้างหรือไม่ อย่างไร วานเฉลย นาท่าน???