ว่าด้วยสำนวน  ปลาทูเข้าโป๊ะ ผีตากผ้าอ้อม และ อุกกาฟ้าเหลือง หลังจากที่ผู้เขียนได้อ่าน บันทึก ชายผู้หลงรักมวลเมฆ » 052 : ชวนรู้จัก เมฆทรวงอก (Mammatus) โดยอาจารย์ บัญชา ธนบุญสมบัติ ทำให้ผู้เขียน นึกถึงกวีนิพนธ์ เราชะนะแล้ว, แม่จ๋า ของ อัศนี พลจันทร (นายผี) ซึ่งได้สอดแทรกสำนวน ปลาทูเข้าโป๊ะ ผีตากผ้าอ้อม เข้าไว้ในคำประพันธ์ด้วย

กาพย์ยานี 11 ของนายผี ท่อนหนึ่ง ได้แต่งเอาไว้ว่า

"สองตาดั่งปลาทู    เข้าโป๊ะพรืดนภาดล"


ผู้เขียนพยามแปล กาพย์ยานี 11 วรรคนี้ แต่ก็ยังไม่ทราบความหมายของสารที่จะสื่อ อะไรหนอ  ตา เหมือนปลาทู มันก็ตาใสๆ น่ะสิ แต่ถ้าแปลว่าตาใสๆ มันก็จะขัดแย้งกับบริบทของ กาพย์ยานี 11  กระทั่งผู้เขียนได้อ่านบันทึก 052 : ชวนรู้จัก เมฆทรวงอก (Mammatus) โดยอาจารย์ บัญชา ธนบุญสมบัติ  หลังจากที่ได้อ่านคอมเมนท์ของอาจารย์บัญชา ซึ่งได้เอ่ยถึงสำนวน ปลาทูเข้าโป๊ะ  และ อุกาฟ้าเหลือง

ผู้เขียนจึงได้ ลองสอบถามอาจารย์ กูฯ (Gogle) ได้ความว่าสำนวน  ผีตากผ้าอ้อม ใช้เรียกปรากฏการณ์ทางธรรมชาติในยามที่ท้องฟ้าทางทิศตะวันตก (โดยมากหลังฝนตกใหม่ๆ) แสงตะวันตกดินจะสะท้อนกลับมาสว่างเป็นแสงสีแดงอมเหลือง คนโบราณเปรียบภาพที่เห็นนั้นเหมือนผ้าอ้อมที่ผีนำออกมาตาก จึงเรียกกันว่า ผีตากผ้าอ้อม (1) 

ส่วนสำนวน ปลาทูเข้าโป๊ะ นั้น จากการสอบถามอาจารย์ กูฯ (Gogle) พบว่ามีความหมายคล้ายคลึงกับสำนวน ผีตากผ้าอ้อม  ผู้เขียน สันนิษฐานว่า สำนวน ปลาทูเข้าโป๊ะ  นี้มีที่มาจาก

1.การสังเกตพฤติกรรมของปลาทูที่มักจะว่ายเข้าโป๊ะในยามโพล้เพล้ หรือ
2.บริเวณจับโป๊ปลาทูมีการจุดไต้ จนสว่างไสวกลางทะเล หรือ
3.เมื่อ ปลาทูเข้าโป๊ะ มากเพียงพอต่อความต้องการแล้ว ในยามที่จะจับปลาทูขึ้นจากน้ำ ชาวประมงคงเลือกใช้เวลาในยามโพล้เพล้ (เช้า/เย็น)  เพราะเป็นเวลาที่แสงอาทิตย์ลดความร้อนแรง ดังนั้นชาวประมงผู้จับปลาทู จึงต้องจุดไต้จุดคบ ให้สว่างไสวในบริเวณโป๊ะ พฤติกรรมการจุดไต้จุดคบสีแดง อมส้มจนสว่างไสว กลางทะเลนี้ ชาวประมงจึงนำมาใช้เรียกท้องฟ้าในยามโพล้เพล้ว่า ช่วงเวลาปลาทูเข้าโป๊ะ เพราะท้องฟ้ามีสีแดงอมส้มเหมือนแสงไฟจากโป๊ะจับปลาทูนั่นเอง

นอกจากนี้แล้วนายผียังได้เปรียบเทียบไว้อีกว่า ดวงใจของนางเอกในเรื่องกำลังจะดับสลาย เหมือน แสงดวงอาทิตย์กำลังจะดับในยามเย็น (เพราะน้องชายได้ด่วนมาตายจากไป) นายผีเลือกใช้สำนวน ปลาทูเข้าโป๊ะ  + ผีตากผ้าอ้อม เปรียบเปรยทำให้ผู้อ่าน มองเห็นภาพเลยของ นางเอกร้อง ผู้ซึ่งกำลังร้องไห้จนตาแดง อมส้ม  นั่นเอง

อนึ่ง พระเดชพระคุณ พระมหาชัยวุธ ฐานุตฺตโม ได้สอบถามผู้เขียน ถึงกวีนิพนธ์เราชนะแล้วแม่จ๋า ของอัศนี พลจันทร (นายผี)  ไว้ในอนุทิน BM.chaiwut @20235  ความว่า 

ผู้เขียนสันนิษฐานว่า คำว่า สงสาร/สังสาร/สํสาร ซึ่งปรากฎในกวีนิพนธ์นั้น มีรากศัพท์เดียวกัน แต่ทว่า คำว่า สงสาร และ สังสาร ถูกนำมาใช้ในสองความหมาย นั่นคือ

สงสาร ๑, สงสาร [สงสาน, สงสาระ] น. การเวียนว่ายตายเกิด, การเวียนตายเวียนเกิด;
 โลก. (ป., ส. สํสาร). 
สงสาร ๒ [สงสาน] ก. รู้สึกเห็นใจในความเดือดร้อนหรือความทุกข์ของผู้อื่น,
 รู้สึกห่วงใยด้วยความเมตตากรุณา, เช่น เห็นเด็ก ๆ อดอยากก็รู้สึก
 สงสาร เห็นเขาประสบอัคคีภัยแล้วสงสาร. (4)

โดยความหมายในภาคภาษาไทย นิยมเขียนคำว่า สงสาร/สังสาร ในความหมาย ของ การเวียนว่ายตายเกิด หรือประกอบกับศัพท์อื่นแต่มีความหมายเหมือนเดิมเช่น วัฎฎสงสาร/วัฎฎสังสาร/สังสารวัฎ  และนิยมใช้คำว่า สงสาร ในเชิงความหมายแสดง ความรู้สึกเห็นใจในความเดือดร้อนหรือความทุกข์ของผู้อื่น

และถ้าผู้เขียนจำไม่ผิด เครื่องหมาย นิคหิต/นฤคหิต ที่ใช้ในการประกอบศัพท์คำว่า สํสาร นี้น่าจะออกเสียงได้ทั้ง  ญ ม ง ณ โดยขึ้นอยู่กับหลักเกณฑ์ของ ปัจจัย (suffix)  ที่นำมาประกอบหลังคำศัพท์ (Root) และออกเสียงแผ่วเบา เช่น

สํจร=สัญจร
สํบูรณ=สมบูรณ์
สํขาร=สังขาร

สงสาร ๑, สงสาร [สงสาน, สงสาระ] น. การเวียนว่ายตายเกิด, การเวียนตายเวียนเกิด;
 โลก. (ป., ส. สํสาร). 
สงสาร ๒ [สงสาน] ก. รู้สึกเห็นใจในความเดือดร้อนหรือความทุกข์ของผู้อื่น,
 รู้สึกห่วงใยด้วยความเมตตากรุณา, เช่น เห็นเด็ก ๆ อดอยากก็รู้สึก
 สงสาร เห็นเขาประสบอัคคีภัยแล้วสงสาร. (4)

โดยความหมายในภาคภาษาไทย นิยมเขียนคำว่า สงสาร/สังสาร ในความหมาย ของ การเวียนว่ายตายเกิด หรือประกอบกับศัพท์อื่นแต่มีความหมายเหมือนเดิมเช่น วัฎฎสงสาร/วัฎฎสังสาร/สังสารวัฎ  และนิยมใช้คำว่า สงสาร ในเชิงความหมายแสดง ความรู้สึกเห็นใจในความเดือดร้อนหรือความทุกข์ของผู้อื่น

และถ้าผู้เขียนจำไม่ผิด เครื่องหมาย นิคหิต/นฤคหิต ที่ใช้ในการประกอบศัพท์คำว่า สํสาร นี้น่าจะออกเสียงได้ทั้ง  ญ ม ง ณ โดยขึ้นอยู่กับหลักเกณฑ์ของ ปัจจัย (suffix)  ที่นำมาประกอบหลังคำศัพท์ (Root) และออกเสียงแผ่วเบา เช่น

สํจร=สัญจร
สํบูรณ=สมบูรณ์
สํขาร=สังขาร
สํฐาน=สัณฐาน

ลักษณะกาพย์ยานี ๑๑ ของนายผี นั้นเลียนแบบลีลามาจาก กาพย์ยานี ๑๑ใน สมุทรโฆษคำฉันท์  (สมัยอยุธยา)  อนึ่งกาพย์ยานี ๑๑ในสมุทรโฆษคำฉันท์ แฝงลีลาของ อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑ อยู่ด้วย ซึ่งฉันท์ในสมัยอยุธยาแต่งโดยใช้เสียงเป็นเกณฑ์ (ใช้หูฟังเสียงหนักเบา)

สำหรับฉันทลักษณ์ของกาพย์ยานี ๑๑ นั้น กำหนดให้วรรคแรก มี ๕ พยางค์ วรรคหลังมี ๖ พยาง รวมทั้งสองวรรค์มีทั้งหมด ๑๑ พยางค์ จึงเรียกว่ากาพย์ยานี ๑๑ นี่คือในทางทฤษฎี แต่ในทางปฏิบัตินั้น การจะใช้คำให้ครบพยางค์ตรงตามฉันทลักษณ์นั้น เป็นเรื่องยากที่จะทำได้ยานี ๑๑ บทข้างบน ถือเป็น กรณีตัวอย่าง ว่าด้วยเรื่องของการใช้ คำ/พยางค์ เกินกว่ากำหนดทางฉันทลักษณ์
 

กาพย์ แปลตามรูปศัพท์ว่า เหล่ากอแห่งกวี หรือ ประกอบด้วย คุณแห่งกวี หรือ คำที่กวี ได้ร้อยกรองไว้ กาพย์มาจากคำว่า กาวฺย หรือ กาพฺย และคำ กาวฺย หรือ กาพฺย มาจากคำ กวี กวีออกมาจากคำเดิม ในภาษาบาลี และสันสกฤต กวิ แปลว่า ผู้คงแก่เรียน ผู้เฉลียวฉลาด ผู้มีปัญญาเปรื่องปราด ผู้ประพันธ์กาพย์กลอน และแปลอย่างอื่น ได้อีก คำ กวิ หรือ กวี มาจากรากศัพท์เดิม คือ กุ (ธาตุ/prefix) แปลว่า เสียง ว่าทำให้เกิดเสียง ว่าร้อง ว่าร้องระงม ว่าคราง ว่าร้องเหมือนเสียงนก หรือเสียงแมลงผึ้ง

อันว่าคำประพันธ์ในสมัยโบราณ โคลงฉันท์กาพย์กลอน ประพันธ์ขึ้นก็เพื่อนำมาใช้ในการ ขับร้อง และเมื่อไม่สามารถประพันธ์ตรงตาม ฉันทลักษณ์ได้ เช่นมีคำเกิน ผู้ขับร้องก็จะมีวิธีที่การออกเสียงขับร้องโดยไม่ให้สูญเสียความไพเราะ วิธีการนี้ โบราณเรียกว่าร้องโดยใช้ ลูกเก็บ (the final movement of a Thai musical composition) การแต่งคำประพันธ์โดย ถือยึดถือเอา เนื้อหา สำคัญกว่า ความไพเราะ นี้โบราณเรียกว่า เป็น กวียานุโลม/กาพยานุมัติ (Poetic License) 


ส่วนเรื่องสำนวน อุกกาฟ้าเหลือง นั้นสอบถามอาจารย์ กูฯ (Gogle) ได้ความว่า คนโบราณเชื่อกันว่า ถ้าท้องฟ้ากลายเป็นสีเหลืองเข้มออกแดงแบบที่เรียกว่าอุกาฟ้าเหลือง จะเกิดมหันตภัยทางธรรมชาติในเร็ววัน ชาวทะเลจะไม่มีวันยอมออกเรือเลย เพราะกลัวพายุใหญ่และมรสุม สัญญาณเตือนภัยโบราณนี้มีคำอธิบายเพิ่มเติมที่เป็นวิทยาศาสตร์บ้างไหม? หรือเป็นเพียงความเชื่อที่เล่าสืบต่อกันมา  สิ่งที่ชาวบ้านเรียกว่า อุกาฟ้าเหลือง ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติอย่างหนึ่ง ซึ่งจะเกิดเมื่อมีพายุฝนฟ้าคะนอง ในเวลาอย่างนั้นท้องฟ้าจะมีเฆมชั้นต่ำมาก เมฆชั้นต่ำจะมีไอน้ำมาเกาะอยู่อย่างหนาแน่น ทำให้เกิดความชื้นสูง เมื่อพระอาทิตย์ส่องแสงกระทบละอองไอน้ำเหล่านี้มาสู่ตาเรา ละอองน้ำจะหักเหแสงสีแดงสู่ระบบการมองเห็นของเรา ท้องฟ้าก็กลายเป็นสีแดงส้ม อุกาฟ้าเหลืองที่แท้จึง ไม่ใช่สีเหลือง แต่เป็นสีแดงส้มมากกว่า   ชาวเรือที่ใช้การสังเกตอุกาฟ้าเหลืองเป็นหลักในการออกเรือ โดยเฉพาะในเรื่องพายุ ก็ยังใช้ได้ โดยสังเกตว่าเกิดสภาพนี้ขึ้นในเวลาใด เกิดตอนเช้าหรือหลังพระอาทิตย์ตกดินไปแล้ว ถ้าท้องฟ้ามีสีแดงส้มในเวลาเช้าหรือหลังพระอาทิตย์ตกดินไปแล้วก็จะไม่ออกเรือ เพราะเป็นสัญญาณเตือนว่าจะมีพายุและลมแรง แต่ถ้าท้องฟ้ามีสีส้มแดงในช่วงตอนโพล้เพล้หรือระหว่างพระอาทิตย์ตกดิน แสดงว่ารุ่งขึ้นอากาศจะดี  ความเชื่อที่เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านหรือภูมิปัญญาท้องถิ่นหลายอย่างมีประโยชน์จริงๆ เราจึงนำมารวมไว้ในที่นี้ด้วยความเคารพเพียงเติมข้อมูลที่เป็นวิทยาศาสตร์เล็กน้อยเท่านั้นเอง (5)

แต่จากการสังเกต ศัพท์ คำว่า อุกาฟ้าเหลือง ผู้เขียน สันนิษฐานว่าควรเขียนว่า อุกกาฟ้าเหลือง ด้วยเหตุเพราะ อุกกา [อุก] แปลว่า คบเพลิง. (ป.; ส. อุลฺกา). (อ้างแล้ว) ที่มาของสำนวน อุกกาฟ้าเหลือง นี้ผู้เขียนสันนิษฐานว่า คนโบราณเมื่อมองเห็นท้องฟ้า เป็นสีแดงส้ม เหมือน แสงของคบเพลิง (อุกกา) จึงเรียกท้องฟ้าที่มีสีแดงส้มเหมือนคบเพลิงนี้ว่า อุกกาฟ้าเหลือง ด้วยประการฉะนี้

ที่มา http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=tao

ปล.รบกวน webmaster ช่วยลบ ความคิดเห็นที่ 3 ที่โพสซ้ำด้วยนะครับ

ความคิดเห็นที่ 8 และ 9 โพสซ้ำกันในด้านเนื้อหาเพราะเวลาโพสต้องแยกโพส จึงทำให้โพสเนื้อหาซ้ำครับผู้ที่สนใจอ่านสามารถเข้าไปอ่านที่ bloggang . com หรือ gotoknow . net ได้เพราะจะทำการแก้ไขคำผิด ไว้ด้วย

lv replica wallets for men lv handbags a pain to fit more items into and louis vuitton black purse or business briefcase louis vuitton handbags lv.