สตาง                                                           

                  ทุก ๆ วัน  เด็กกลุ่มหนึ่งเดินไปตามเส้นทางเล็ก ๆ ท่ามกลางดอกไม้ใบหญ้าที่ล้อมรอบระหว่างทาง    ข้างที่ว่าการอำเภอ  ซึ่งพวกเธอเดินแบบนี้เป็นปกติทุกเช้า-เย็นทั้งขาไปและขากลับจากโรงเรียน  เด็กคนโตเดินนำหน้าพรรคพวกซึ่งเขาก็ชื่อโตเสียด้วยช่างโตสมชื่อจริง ๆ  เพราะรูปร่างอ้วนจ้ำม่ำสูงใหญ่กว่าเด็กวัยเดียวกันที่กำลังเรียนประถมปลาย  กอปรกับเธอเป็นเด็กผู้ชายที่ใจกว้างรักพวกพ้อง  หากใครในกลุ่มถูกรังแกเธอเป็นต้องออกหน้าปกป้องตีเป็นตีต่อยเป็นต่อย  ดังนั้นเธอจึงได้รับฉายาว่าพี่สิงโตแห่งบ้านนาอ้อม  ส่วนเด็กอีก 5-6 คนที่เดินตามมีสัดส่วนความสูงไล่เลี่ยกันทั้งชายและหญิง ยกเว้นคนสุดท้ายที่มีหุ่นสูงโปร่งทะมัดทะแมง ผิวพรรณดีหน้าตาสดใส บุคลิกชอบคลี่ยิ้มอย่างไม่ถือตัว  ผู้ได้รับฉายาจากเด็กในกลุ่มว่าคุณโย่ง         ที่มีคำนำหน้าว่าคุณเนื่องจากเธอเป็นลูกปลัดอำเภอ  คุณแม่เป็นครูสอนภาษาไทย ป.5  มีอยู่คนเดียวที่สามารถขานชื่อคุณโย่งว่าไอ้โย่งได้คือพี่สิงโตนั่นเอง       พี่โตบอกว่าวันไหนถ้ามนุษย์โย่งเอานมผงมาแบ่งให้พรรคพวกได้กินเขาก็จะได้รับเกียรติเรียกคุณโย่ง       แต่ถ้าวันใดไม่เอานมผงติดมือมาด้วย คุณโย่งก็จะกลายเป็นไอ้โย่งทันที (หรือพวกเราห็นแก่กินไหมนี่)    อย่างไรก็ดีพี่สิงโตให้เหตุผลตามที่คุณครูทองศรีมารดาของคุณโย่งเคยสอนไว้ว่า ถ้าเด็ก ๆ ดื่มนมทุกวันจะทำให้เติบโตเร็ว เพราะฉะนั้นพี่สิงโตจึงอยากให้พวกเราเจริญวัยและแข็งแรงอย่างคุณโย่ง    กระนั้นก็ตามที่ให้คุณโย่งเดินรั้งท้ายคนอื่นก็เพื่อคุ้มกันความปลอดภัยไม่ให้หมาบ้านพักนายอำเภอกัดก้นพวกเรา  เหตุผลง่ายนิดเดียวก็คือคุณโย่งคุ้นเคยกับหมาตัวนั้น เพราะคุณพ่อปลัดพาเขาไปบ้านนายอำเภออยู่บ่อย ๆ  จนหมาจำกลิ่นเขาได้  มันจึงไม่กล้าตอแย  แต่หมาตัวนั้นคงกลัวเสียศักดิ์ศรีความเป็นเจ้าถิ่น ก่อนที่จะพ่ายหนีมันจะเค้นคำจากลำคอเห่าพอเป็นพิธีแล้วชูหางโด่ยั่วให้เห็นตูดดำวิ่งเตลิดไป

                                        เด็ก ๆ ในกลุ่มมีผู้หญิงเพียงคนเดียวคือน้องแตมท่าทางก๋ากั่นเอาการ  เธอพูดภาษาท้องถิ่นได้ไม่ค่อยชัดนัก

                เพราะเพิ่งย้ายมาจากกรุงเทพฯ  อาศัยอยู่กับคุณย่า เธอเป็นลูกกำพร้าแม่  ส่วนคุณพ่อยังอยู่แต่ทำงานที่กรุงเทพฯ  แตมเรียนชั้น

                ป.5 ห้องคุณครูทองศรี  ซึ่งสอนภาษาไทยให้แก่พวกเรา     การใช้ภาษาไทยต้องยกให้หนูแตม สำหรับพวกเราพูดไม่ถนัดคำ

                พี่สิงโตบอกว่าอึดอัดที่สุดเมื่อถูกให้ออกไปพูดรายงานตัวหน้าห้องเป็นภาษาคนภาคกลาง  เขาบ่นว่ามันหยังมายากใบ้ยากง่าว

                และมักจะถูกหญิงแตมพยักยิ้มเยาะอยู่บ่อยครั้งเมื่อเขาพูดเพี้ยนปะแล่ด บางทีเธอก็เหน็บแนมพี่สิงโตว่าให้รีบ ๆโตกว่านี้

แล้วไปอยู่กรุงเทพฯ จะได้พูดจาคล่องแคล่วเป็นน้ำไหลไฟดับแบบนักการเมืองหาเสียง      

                                ระหว่างทางน้องแตมชอบแจกเมล็ดมะขามคั่วให้เพื่อน ๆ คนละ 4 เมล็ด     โดยก่อนแจกใส่กำมือเธอจะกำชับว่า

                ให้แกะเปลือกบางสีดำที่หุ้มเมล็ดออกแล้วอมไว้ 5 นาที มิเช่นนั้นถ้าใครขืนใส่ปากแล้วเคี้ยวฟันจะบิ่นจะบอกวิธีให้  ทุกคนในกลุ่มเชื่อแตม เพราะเมล็ดมะขามคั่วแข็งโป๊กจริง ๆ แต่พอโดนน้ำลายเพียง 5 นาทีก็เคี้ยวได้ทั้งเหนียวนุ่มและมันเขี้ยวขบตุบ ๆ

ให้สมองตื่นสั่งพลังตีนก้าวเดินเดาะเวลาท่ามกลางต้นหญ้าใต้รอยตีน

                                ต้นหญ้าหลายชนิด บางต้นกำลังระบัดใบ บางช่อก็ชูดอกบานไสวเป็นพุ่มสวยละลานตาเต็มสนามตามทางเดินซึ่งสวย

กว่าภาพถ่ายทิวทัศน์ที่ติดอยู่ข้างฝาห้องเรียน  ดอกหญ้าดอกน้อย ๆ หลายดอกปลิวไปติดแต่งแต้มชายกระโปงสีน้ำเงินของน้องแตม “ฉันชอบดอกบานไม่รู้โรยทั้งสีขาวและสีม่วงแดงพวกเราดูสิสีสวยประดับกระโปงของฉัน” แตมชี้ให้พวกเราดูและชวนหยุดพักสักครู่ให้หายเหนื่อยพร้อมชมดอกไม้ใบหญ้าอันงดงาม

“ฉันคิดต่างไปจากหญิงแตม  ฉันไม่ชอบดอกตะล่อมหรือบานไม่รู้โรยเหล่านั้นหรอก”  สิงโตแสดงความเป็นผู้นำออกมา

ที่เชื่อมั่นในตัวเองสูง ซึ่งไม่ยอมคิดตามใครง่าย ๆ  แต่เขาก็มีเหตุผลอธิบายได้เสมอ

“ช่างเถอะ  แตมไม่ได้บังคับผู้อาวุโสตลอดกาลอย่างพี่โตให้เห็นคล้อยตาม”  หญิงแตมพูดค่อนแคะแลออกงอนนิด ๆ

แล้วนั่งทับกระโปงบานแบบสบายอารมณ์รับไอดินกลิ่นหญ้า

“ครูสอนพวกเราไม่ใช่เหรอที่บอกว่า คนเราคิดต่างกันได้แต่อย่าแตกแยก  ฉันก็คิดอย่างที่ฉันชอบหญ้าหนวดแมวมากกว่า

ดอกหญ้าอื่น ๆ  เหตุผลเพราะเวลาสายลมพัดพลิ้วแผ่วมันก็ลู่ใบบางเบาไปตามสายลมดูสะสวย พอลมหยุดมันก็คล้ายหนวดแมว แต่ไม่ถึงกับร้องเหมียว ๆ อีกทั้งคุณปู่เคยบอกฉันว่ามันเป็นยาสมุนไพรใช้ต้มกินขับเม็ดนิ่วในไตได้ดีนักแล”

“แล้วคุณโย่งมีความเห็นอย่างไรกับดอกหญ้าพวกนี้หรือคะ”   น้องแตมหยอดยิ้มทักทาย ขณะที่คุณโย่งฉีกยิ้มอย่างมี

เอกลักษณ์พลางกล่าวว่า  “ฉันชอบความหลากหลายของชีวิต”

“ทำไม รึ  ขยายความหน่อยดิ”  หนูแตมผู้ช่างสงสัยใคร่รู้ยื่นหน้ากลม ๆ เข้าใกล้คุณโย่ง

“แม่ฉันเคยบอกว่า ความหลากหลายช่วยให้ชีวิตมีสีสันไม่จืดชืดและพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันได้ในโลกนี้”

“ใช่แล้ว ไอ้โย่ง เอ๊ย คุณโย่งพูดถูก ถ้าไม่มีคุณโย่งพวกเราก็ไม่ได้แลบลิ้นเลียนมผง ขณะเดียวกันถ้าไม่มีพวกเราคุณโย่ง

ก็คงไม่มีเพื่อนเล่นและร่วมเดินทางด้วยใช่ไหมล่ะ”  สิงโตนั่งตบเข่าแบบภาวะผู้นำในกลุ่มพร้อมกล่าวชื่นชมคุณโย่ง

“พรุ่งนี้เช้าคงได้กินนมผงเพิ่มอีกสัก 3 ถุงล่ะกระมังพวกเรา”  หนูแตมสอดคำพูดแล้วสบตาคุณโย่งอย่างมีความหวัง

“เออ! ว่าแต่ใครมีการบ้านวิชาภาษาไทยบ้างถามแตมได้นะ”  แตมปรารภกับเพื่อน ๆ ด้วยความเต็มใจที่จะตอบคำถาม

“ดีแล้วล่ะที่เอ่ยถึงเรื่องนี้   ฉันไม่เข้าใจคำประสม  มีวิธีสังเกตอย่างไงว่าคำนั้น ๆ เป็นคำประสม”

“โถ! พี่โตก็ คำประสมคือคำที่เกิดจากคำมูลตั้งแต่ 2 คำขึ้นไปนำมารวมกันให้เป็นคำใหม่ซึ่งอาจมีความหมายใหม่หรือมี

เค้าของความหมายเดิมอยู่บ้าง   คำประสมเกิดจากคำไทยแท้ ๆ หรืออาจประสมกับภาษาต่างชาติบ้างก็ได้  เช่น พวกเรา

เรียกพี่โตว่า ลูกพี่ ซึ่งมีคำว่าลูกกับพี่เมื่อประสมกันแล้วได้ความหมายใหม่อันหมายถึงผู้เป็นหัวหน้า   และอีกคำหนึ่งคือ

คำว่าลูกน้อง ก็จัดว่าเป็นคำประสมด้วยเพราะได้ความหมายใหม่ซึ่งหมายถึงผู้ใต้บังคับบัญชาหรือผู้ตาม   ดังนั้นคำว่าลูกพี่

และลูกน้อง จึงจัดเป็นคำประสมนะจ๊ะจำไว้ให้ดี”

“ลูกพี่ขอขอบคุณลูกน้องเป็นอย่างมากที่ช่วยอธิบายให้เข้าใจ  ต่อไปลูกพี่จะจดจำไปจนโตถึงแก่ตาย แต่ขอถามอีกข้อหนึ่งเถอะ

คำซ้อนเป็นอย่างไรหรือแตม”   

“คำซ้อน คือการนำเอาคำมาเรียงซ้อนกัน ซึ่งอาจเกิดความหมายใหม่หรือใกล้เคียงความหมายเดิมก็ได้  แต่เราต้องแยกแยะ

ระหว่างคำซ้อนเสียงกับซ้อนความหมาย คำซ้อนเสียงเช่น หยุกหยิก ยุ่งเหยิง  แจ่มแจ้ง  จุกกจิก  คุ้ยเขี่ย  คำซ้อนความหมายเช่น

ต่อยตี โต้แย้ง กักขัง  ขัดแย้ง    ที่กล่าวมานี้พอเข้าใจหรือยังคะ”  หนูแตมกล่าวสำทับภายหลังอธิบาย

“ลูกพี่ พอเข้าใจแล้วครับหนูแตม       พวกเราต่อไปนี้ถ้าใครมีปัญหาเกี่ยวกับภาษาไทยต้องยกให้คุณหนูแตมเป็นผู้นำตอบ

เพราะเธอสันทัดกรณี   เอ๊า พวกเราปรบมือให้เธอหน่อย เย้ ”  

“แล้วอีก 4-5 คนรวมทั้งคุณโย่งที่นั่งฟังอย่างเดียวหวังว่าทุกคนคงเข้ใจนะคะ”  เธอแสดงเจตจำนงด้วยแววตาที่เปี่ยมสุข

 ขณะที่ใครคนหนึ่งในกลุ่มบอกว่าเมื่อทุกคนหายเหนื่อยแล้วได้เวลาเดินทางต่อได้แล้วล่ะ

“อุ๊ย! สตางค์ของฉันหล่นหายไปไหน 3 เหรียญ  เมื่อกี้ก่อนนั่งยังมีอยู่เลย”  หนูแตมตกใจเมื่อควานหาเหรียญห้าสิบสตางค์

ในกระเป๋ากระโปงไม่เจอ

“เธอแน่ใจนะว่าหล่นหายบริเวณนี้”  สิงโตยืนเอามือไขว้หลังทำท่าพูดจาขึงขัง

“แน่ยิ่งกว่าแน่เสียอีก  มันต้องหล่นอยู่ใต้กอหญ้าแถวนี้แหละ” แตมบ่นอุบอิบพร้อมกับก้มหน้าจิกสายตาเสาะหาสตางค์

ด้วยความเสียดาย เพราะแตมอุตส่าห์ขยักไว้หยอดกระปุกออมสินทุกวัน อย่างน้อยวัน 1 บาท ซึ่งคุณย่าให้เป็นค่าขนมวันละ 10

บาท    “คงไม่มีใครล้วงกระเป๋าเธอหรอก ฉันว่ามันน่าจะซ่อนอยู่ใต้กอหญ้าบริเวณนี้แหละ”  คุณโย่งทำหน้าไม่สบายใจเจือ

ความกังวลกับสิ่งที่เกิดขึ้น

“พวกเรา ช่วยกันหาให้ทั่วซิ ใครก็ได้ช่วยดูใต้พุ่มบานไม่รู้โรยดอกสีแดงกลุ่มนั้นหน่อย”  สิงโตผู้เป็นลูกพี่สั่งการให้ลูกน้อง

ทุกคนปฏิบัติตามคำบัญชาขณะที่ตัวเขาเองกำลังม้วนยอดต้นหนวดแมวแล้วขู่ให้สารภาพโทษฐานแอบบดบังเหรียญน้อย ๆ ไว้

 มิเช่นนั้นจะถูกหนังยางรัดหนวดให้เจ็บนาน

“ลูกพี่และเพื่อน ๆ คะ  ระวังมือหน่อยนะจ๊ะ  ฉันเกรงว่าจะโดนช่อดอกไม้ที่งดงามเหล่านี้หักได้” หนูแตมเจ้าของเหรียญกล่าว

ขอร้องพลางประคับประคองช่อดอกมิให้โดนอารมณ์พวกผู้ชายที่กำลังหงุดหงิดในการค้นหาเหรียญ

“พวกเรา โน้มช่อดอกบานไม่รู้โรยเข้าชิดกันแล้วรัดด้วยหนังยางให้แน่นทรมานมันไว้แบบนี้สัก 1 คืน  พรุ่งนี้เช้ามาโรงเรียน

ค่อยแก้มัด  นี่ถือเป็นมาตรการโต้ตอบต่อหัวขโมย”  เขากำชับลูกน้องด้วยบุคลิกของผู้นำที่รับผิดชอบ

“ไม่เอา  ฉันไม่ชอบวิธีปฏิบัติเช่นนี้มันไม่ยุติธรรมสำหรับต้นหญ้าและดอกไม้พวกนี้”  แตมทำหน้ายู่ยี่ทั้งขอร้องพรรคพวก

“เกิดเป็นผู้หญิงก็อย่างนี้แหละชอบใจอ่อน”  สิงโตไม่มองหน้าขณะพูดขึ้นลอย ๆ

“ฉันกลัวมันจะเจ็บปวดทรมานทั้งคืน ดูสิ เพียงโดนเล็บนิดเดียวดอกก็ร่วงพวงไสวหล่นลงดินแล้ว”  เธอบ่นทั้งคัดค้านการรัด

หนังยาง

“นี่แหละนะที่คนเขาว่ากันว่าคนเก่งภาษาไทยชอบคิดมากละเอียดเชียวกับอีแค่ต้นหญ้าไม่กี่ต้นมันมีคุณค่าอะไรกันนักหนา เถอะพรุ่งนี้เช้าจะเหน็บมีดมาด้วย ฉันจะถางให้เตียนทั้งเส้นทางเดิน แล้วจะได้รู้รสชาติความเจ็บปวดมากกว่านี้” ลูกพี่สบถบ่นดวงตาดุดันจ้องจิกจับความผิดพืชพันธุกรรมพวกนั้น

“ไชโย ๆ  ฉันเจอแล้ว 2 เหรียญ นอนอยู่ใต้กอหญ้านี่ไง”  คุณโย่งชูเหรียญห้าสิบสตางค์ขึ้นด้วยความดีใจ

“เย้ ๆ ฉันก็เจอเช่นกัน มันซ่อนอยู่ที่กลีบดอกดาวเรืองนั่นไง” ว่าพลางหนูแตมทำนิ้วมือเป็นตะเกียบค่อย ๆ คีบเอาเหรียญ

ในกลีบดอกอย่างระมัดระวัง

“เป็นอันว่าได้ครบทั้ง 3 เหรียญแล้ว  ดังนั้นฉันขอประกาศให้พ้นความผิดแก้มัดพวกมันออกเดี๋ยวนี้”  สิงโตผู้เป็นลูกพี่สั่งการ

ด้วยน้ำเสียงแห่งผู้มีอำนาจ

“ดอกไม้จ๋า เพราะฉันแท้ ๆ ที่เป็นต้นเหตุให้เธอต้องเจ็บปวด  ฉันขอโทษโปรดอภัยให้แก่พวกเราด้วย  ที่ล่วงเกินชีวิตความสวยงามของพวกเธอ   ต่อไปพวกฉันจะไม่ทำแบบนี้อีกแล้ว”

หนูแตมนั่งคุกเข่าตระกองดอกหญ้าทั้งน้ำตาเล็ดระคนดีใจที่ไม่เกิดการทรมานดอกไม้ใบหญ้าให้นานไปมากกว่านี้

“ตะวันใกล้จะตกดินแล้ว พวกเรารีบกลับกันเถอะ”  คุณโย่งยืนรั้งท้ายบอกให้พรรคพวกเร่งก้าวเดินกลับบ้าน

                    แสงแดดสีคล้ายผิวส้มเขียวหวานสุก ทอแสงอ่อน ๆ เหนือภูเขาฉาบไล้ระบายแมกไม้นานาพันธุ์ที่ขับผิวเขียวครึ้มคลุมแผ่นดินเสมือนว่าปกป้องขุนเขาแห่งต้นน้ำน่านมานานยิ่งนัก  นกปรอดหัวจุกส่งเสียงเจี๊ยวจ๊าวแจ้งให้บริวารบินหวนคืนกลับรวงรัง       ที่ไหล่เขาขุนน่านพวกเผ่าผีตองเหลืองซึ่งหากินอยู่กับธรรมชาติคงกลับเพิงพักที่มุงหลังคาด้วยใบตอง

ภายใต้ขุนเขาลงมา    เด็กนักเรียนกลุ่มนั้นพากันยิ้มเริงร่าโบกมือลาเดินทางกลับบ้านอย่างมีความสุขท่ามกลางไอดินกลิ่นหญ้าที่ยืนหยัดสร้างลมหายใจอันบริสุทธิ์ให้โลกนี้สูดดมเอาความดี  โดยไม่รู้ว่าจะถูกถางให้โล่งเตียนไปในวันใดไม่รู้

pphoovadol@yahoo.com     เขียนโดย ภูวดล ภูภัทรโยธิน