อรุ่ม-หรุ่ม ชื่อเพลงสำเนียงแขกปนฝรั่งครั้งกรุงเก่า

คอลัมน์ สยามประเทศไทย

โดย สุจิตต์ วงษ์เทศ

บานหน้าต่างพระวิหารทิศต่างๆ ในวัดโพธิ์ ท่าเตียน มีภาพเขียนชาวต่างชาติภาษา เช่น แขกและฝรั่ง (ภาพเก่าจากหนังสือสมุดภาพวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม. กรมศิลปากร, 2535)

เ พลงมโหรีครั้งกรุงศรีอยุธยา มีชื่อทำนองเพลงหนึ่งว่า อรุ่ม อ่านว่า หรุ่ม ปัจจุบันเลยเขียนตามเสียงอ่านว่า หรุ่ม เป็นเพลงสำเนียงแขกปนฝรั่งอย่างโยสลัม ว่า ร้องอรุ่มแปดบท มีคำร้องครั้งกรุงเก่าดังนี้

๏ สาวเอยสาวศรี แสนแท้มีวรรณสันทัด

กล้องแกล้งแน่งน้อยกำดัด ถนัดถนอมออมมือ

มือหนักควรจะบรรจง ลูบน้องต้ององค์ถูกถือ

เนื้ออ่อนลมุนบุญฦๅ อันจะวางมือยากเอย

อรุ่ม หรือ หรุ่ม เป็นชื่อดินแดนของมุสลิมปัจจุบันอยู่ในตุรกี มีคำอธิบายอยู่ในบทความเรื่อง อิหร่านศึกษาในประเทศไทย ของอาจารย์ จุฬิศพงศ์ จุฬารัตน์ (ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ) พิมพ์ในวารสาร อักษรศาสตร์ (ฉบับมกราคม-มิถุนายน 2550) บอกว่า

ชาวต่างชาติที่เข้ามาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ว่ามีชาวต่างประเทศเมือง "แขกอรวง" , "แขกโครส่าน"

คำว่าแขกอรวง (อ่านว่าแขก-อะ-รวง) นี้น่าจะมาจากคำว่า แขกเมืองรุ่ม หรือ อัลรูม (al Roum) หมายถึงมุสลิมจากดินแดนโรมัน-ไบแซนไทน์ (Rum-Byzantine) ซึ่งมุสลิมเรียกว่า รุม หรืออัลรุม ต่อมาดินแดนนี้ได้ตกอยู่ใต้อำนาจของจักรวรรดิออตโตมานเตอร์ก

ส่วนแขกโครส่านนั้น คำว่า โครส่าน หมายถึง แคว้นคูระซาน (Khurazan) ซึ่งตั้งอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอิหร่าน

ชื่ออรุ่มหรือหรุ่มนี้ใน โคลงภาพคนต่างภาษา ที่วัดโพธิ์ สำนวนกรมหมื่นไกรสรวิชิต เรียก หรุ่มโต้ระกี่ หมายถึงตุรกี ดังนี้

๏ พึงพิศพิมพ์ภาพตั้ง ตามเฉลียง นี้พ่อ

เรียกหรุ่มโต้ระกี่เป็น อย่างไว้

เนยนมฤทธิเปรียง โคชอบ ใช้แฮ

เสียสุกรฤๅใกล้ เกลียดไกล ฯ

๏ หนวดเครากรอบแก้ม กลรัง กาเอย

จมูกไฉไลแหลม เฟือดฟ้า

สูงใหญ่ล่ำกำลัง สามารถ นักนอ

ใจบ่ย่อท้อท้า เที่ยวหาญ ฯ

ยังมีชื่อเพลงดนตรีของชาวสยามอีกจำนวนหนึ่งได้จากคำ ต่างชาติภาษาเช่นเดียวกับอรุ่ม-หรุ่ม แต่ยังค้นหาไม่พบราก คำเดิม ถ้าพบหรือเดาได้บ้างจะเขียนบอกให้รู้เพื่อทักท้วงแล้วถกเถียงกันตามสะดวก ขอแต่อย่าพยายามบังคับให้เป็นคำไทยแท้อย่างที่ นักเพลงดนตรีไทยที่คลั่งความเป็นไทยอยากให้เป็น แต่มันเป็นไปไม่ได้

มติชนรายวัน หน้า 34วันที่ 01 ตุลาคม พ.ศ. 2550 ปีที่ 30 ฉบับที่ 10796