กาพย์

กาพย์มี ๓ ชนิด ได้แก่ กาพย์ยานี กาพย์ฉบัง และกาพย์สุรางคนางค์ ที่จะกล่าว ณ ที่นี้

กาพย์ยานี ๑๑

คณะ ของกาพย์ยานี มีดังนี้

กาพย์บทหนึ่งมี ๒ บาท บาทที่ ๑ เรียก ว่า บาทเอก บาทที่ ๒ เรียกว่า บาทโท แต่ละ บาทมี ๒ วรรค คือ วรรคแรก และวรรคหลัง

พยางค์

ในแต่ละบาทมี ๑๑ พยางค์ หรือ ๑๑ คำ วรรคหน้ามี ๕ พยางค์ วรรคหลังมี ๖ พยางค์ จึงเขียนเลข ๑๑ ไว้หลังกาพย์ยานี

แผนผังกาพย์ยานี ๑๑
ตัวอย่างกาพย์ยานี ๑๑

สัมผัส
มีข้อสังเกตเกี่ยวกับสัมผัสของกาพย์ยานีดังนี้

ก.สัมผัสนอก (บังคับ) โปรดสังเกตเส้นโยงสัมผัสในแผนกาพย์ยานี

๑) ในบทที่ ๑ คำสุดท้ายของวรรคแรก ตามปกติสัมผัสกับคำที่ ๓ ของวรรคหลัง แต่อาจอนุโลมให้สัมผัสกับคำที่ ๑ ของวรรคหลัง ก็ได้ (โผน-โจน)

๒) คำสุดท้ายของวรรคหลังในบาทเอก สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคแรกในบาทโท (ฟอง-พอง)

๓) คำสุดท้ายของวรรคหลังในบาทโท ของบทที่ ๑ สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคหลัง ในบาทเอกของบทที่ ๒ (กัน-ขัน)

ข.สัมผัสใน (ไม่บังคับ)

๔) สัมผัสในชนิดสัมผัสสระ ในบทที่ ๑ และ บทที่ ๒ ได้แก่คำที่เขียนเส้นโยงไว้ในแต่ละ บทคือ สิงห์-วิ่ง, คลื่น-ฝืน, ยิ่ง-สิงห์, ท่อง-ล่อง และคา-หน้า, เขม้น-เห็น, มังกร-ถอน, หน้า-วา เป็นสัมผัสที่ช่วยให้ไพเราะ

๕) สัมผัสในชนิดสัมผัสอักษร ได้แก่ เผ่น-โผน, ฝืน-ฝ่า-ฟอง, แถว-ท่อง, ขบ-ขัน, พาย-พัน
กาพย์ฉบัง ๑๖
คณะ
คณะของกาพย์ฉบังมีดังนี้

กาพย์ฉบังบทหนึ่งมีเพียง ๑ บาท แต่มี ๓ วรรค คือ วรรคต้น วรรกลาง และวรรคท้าย
พยางค์
พยางค์หรือคำในวรรคต้นมี ๖ คำ วรรกลางมี ๔ คำ วรรคท้ายมี ๖ คำ รวมทั้งบทมี ๑๖ คำ จึงเขียนเลข ๑๖ ไว้หลังกาพย์ฉบัง

แผนผังกาพย์ฉบัง ๑๖ตัวอย่างกาพย์ฉบัง ๑๖

สัมผัส

มีข้อสังเกตเกี่ยวกับสัมผัสของกาพย์ฉบังดังนี้

ก.สัมผัสนอก (บังคับ) โปรดสังเกตเส้นโยงสัมผัสประกอบ

๑) ในบทที่ ๑ คำสุดท้ายของวรรคต้นสัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคกลาง (บูชา-มารดา)

๒) คำสุดท้ายของวรรคท้ายในบทที่ ๑ สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคต้นในบทที่ ๒ (ตน-กมล) และในบทต่อ ๆ ไปก็มีสัมผัสทำนองเดียวกับข้อ ๑ และ ข้อ ๒

ข.สัมผัสใน (ไม่บังคับ)

๓) สัมผัสในชนิดสัมผัสสระ มีในบทที่ ๑ วรรคท้าย คือ กำเนิด-เกิด ในบทที่ ๒ วรรคท้าย คือ มหา-สาครินทร์ ในบทที่ ๔ วรรคท้าย คือ วิชา-อาทร ภาษา-จริยา-สง่าศรี

๔)สัมผัสในชนิดสัมผัสอักษร มีดังนี้
บทที่ ๑ ข้า-ขอ บิดร-มารดา ก่อ-กำเนิด-เกิด
บทที่ ๒ กตัญญู-ยึด มั่น-กมล
บทที่ ๓ ข้า-ขอ-คุณ สั่ง-สอน
บทที่ ๔ ถ่าย-ทอด-อาทร    ภาษา-สง่าศรี
กาพย์สุรางคนางค์ (๒๘)
คณะ
คณะของกาพย์สุรางคนางค์มีดังนี้

กาพย์บทหนึ่งมี ๗ วรรค วรรคหนึ่งมี ๔ คำ เรียงตามแผนได้ดังนี้
พยางค์

จำนวนคำในวรรค มีวรรคละ ๔ คำ ๗ วรรค รวมเป็น ๒๘ คำ

แผนผังกาพย์สุรางคนางค์ ๒๘ตัวอย่างกาพย์สุรางคนางค์ ๒๘
สัมผัส
มีข้อสังเกตเกี่ยวกับสัมผัสของกาพย์สุรางคนางค์ดังนี้

ก.สัมผัสนอก (บังคับ) โปรดสังเกตเส้นโยงสัมผัสในบทที่ ๑
    ๑) ในบทที่ ๑ คำที่ ๔ ของวรรคที่ ๑ สัมผัสกับคำที่ ๔ ของวรรคที่ ๒ (นางค์-วาง)
    ๒)คำที่ ๔ ของวรรคที่ ๓ สัมผัสกับคำที่ ๔ ของวรรคที่ ๕
    ๓)คำที่ ๔ ของวรรคที่ ๔ สัมผัสกับคำที่ ๑ หรือคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๕
    ๔)คำที่ ๔ ของวรรคที่ ๕ สัมผัสกบคำที่ ๔ ของวรรคที่ ๖
    ๕)คำที่ ๔ ของวรรคที่ ๗ สัมผัสกับคำที่ ๔ ของวรรคที่ ๓ ในบทที่ ๒
ข.สัมผัสใน (ไม่บังคับ) โรดสังเกตเส้นโยงสัมผัสในบทที่ ๒
    ๖)สัมผัสในชนิดสัมผัสสระ ในบทที่ ๒ ได้แก่ สม-คม (วรรคที่ ๓) นึก-ตรึก (วรรคที่ ๔) เพราะ-เสนาะ (วรรคที่ ๗)
    ๗)สัมผัสในชนิดสัมผัสอักษร ในบทที่ ๒ ได้แก่ แต่ง-ตัว (วรรคที่ ๒) คม-ขำ (วรรคที่ ๓) ตรึก-ตรา (วรรคที่ ๔) สอด-เสียง-สูง (วรรคที่ ๖)

ขอบคุณที่มา: กาพย์ยานี 11 - ติวฟรี

ตัวอย่างกาพย์ยานี ๑๑

สิบเอ็ดบอกความนัย            หนึ่งบาทไซร้ของพยางค์
วรรคหน้าอย่าเลือนราง         จำนวนห้าพาจดจำ
หกพยางค์ในวรรคหลัง          ตามแบบตั้งเจ้าลองทำ
สัมผัสตามชี้นำ                  โยงเส้นหมายให้เจ้าดู
สุดท้ายของวรรคหนึ่ง           สัมผัสตรึงสามนะหนู
หกห้าโยงเป็นคู่                  เร่งเรียนรู้สร้างผลงาน

อ.ภาทิพ ศรีสุทธิ์

เพราะครูผู้นำทาง            ใช่เรือจ้างรับเงินตรา
พุ่มพานจึงนำมา              กราบบูชาพระคุณครู
หญ้าแพรกแทรกดอกไม้    พร้อมมาลัยอันงามหรู
เข็มดอกออกช่อชู            จากจิตหนูผู้รู้คุณ

โดย ครูภาทิพ ศรีสุทธิ์


 
     ท่านสุนทรโวหาร                       เลื่องนามเมืองสยาม
ผู้คนระบือนาม                                บรมครูกวีไทย     
     เด็กเด็กควรได้รู้                         บทกลอนคู่อักษรไว้
แต่งแล้วประทับใจ                          อ่านแล้วได้ความรู้เอย.       

เด็กชายเอตราช   ตานะน้อย ระดับชั้น ป.5/5

โคลงสี่สุภาพ

หวังไว้ให้ลูกเต้า         เหล่าหลาน
รู้เรื่องเปลืองป่วยการ         เกิดร้อน
อายุวัฒนะขนาน         นี้พ่อ ขอเอย
แร่ปรอทยอดยากข้อน         คิดไว้ให้จำฯ

นิราศสุพรรณ -- สุนทรภู่

จำใจจากเพื่อนพ้อง          จรไกล
จากเพื่อความสดใส          ทั่วหน้า
ถึงตัวห่างฝังใจ                 รักเพื่อน บ เลือน
ถึงอยู่สุดขอบหล้า              อย่าได้ลืมกัน

ครูวิไลพร ทองสุข, ร.ร วัดบางขุนเทียนนอก

เสียงฦๅเสียงเล่าอ้าง     อันใด พี่เอย
เสียงย่อมยอยศใคร     ทั่วหล้า
สองเขือพี่หลับใหล     ลืมตื่น ฤๅพี่
สองพี่คิดเองอ้า     อย่าได้ถามเผือฯ

ลิลิตพระลอ -- สุนทรภู่

จบเสร็จมหาราชเจ้า     นิพนธ์
ยอยศพระลอคน     หนึ่งแท้
พี่เลี้ยงอาจเอาตน     ตายก่อน พระนา
ในโลกนี้สุดแล้     เลิศล้ำคุงสวรรค์ฯ

จบเสร็จเยาวราชเจ้า     บรรจง
กลอนกล่าวพระลอยง     ยิ่งผู้
ใครฟังย่อมใหลหลง     ฤๅอิ่ม ฟังนา
ดิเรกแรกรักชู้     เหิ่มแท้รักจริงฯ

สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 (พระเชษฐา)

โคลงสี่สุภาพ

ข้อบังคับของโคลงสี่สุภาพ
1. บทหนึ่งมี 4 บรรทัด
2. วรรคหน้าของทุกบรรทัด มี 5 พยางค์ วรรคหลังของบรรทัดที่ 1 - 3 มี 2 พยางค์ บรรทัดที่ 4 มี 4 พยางค์ สามารถท่องจำนวนพยางค์ได้ดังนี้
ห้า -สอง (สร้อย 2 พยางค์ มักลงท้ายด้วย นา แฮ เฮย เพื่อรับคำ ต่อคำ เชื่อมคำ)
ห้า- สอง
ห้า - สอง (สร้อย 2 พยางค์ มักลงท้ายด้วย นา แฮ เฮย เพื่อรับคำ ต่อคำ เชื่อมคำ)
ห้า - สี่ (หากจะให้เกิดความไพเราะในการอ่านนิยมลงเสียงจัตวา)
3. มีตำแหน่งสัมผัสตามเส้นโยง
4. บังคับรูปวรรณยุกต์ เอก 7 โท 4 ตามตำแหน่งในแผนผัง

ข้อบังคับของโคลงสี่สุภาพ 1 บทหนึ่งมี 4 บรรทัด 2 วรรคหน้าของทุกบรรทัด มี 5 พยางค์ วรรคหลังของบรรทัดที่ 1 - 3 มี 2 พยางค์ บรรทัดที่ 4 มี 4 พยางค์ สามารถท่องจำนวนพยางค์ได้ดังนี้ ห้า -สอง (สร้อย 2 พยางค์ มักลงท้ายด้วย นา แฮ เฮย เพื่อรับคำ ต่อคำ เชื่อมคำ) ห้า- สอง ห้า - สอง (สร้อย 1 พยางค์ มักลงท้ายด้วย นา แฮ เฮย เพื่อรับคำ ต่อคำ เชื่อมคำ) ห้า - สี่ (หากจะให้เกิดความไพเราะในการอ่านนิยมลงเสียงจัตวา)3. มีตำแหน่งสัมผัสตามเส้นโยง๔. บังคับรูปวรรณยุกต์ เอก 7 โท 4 ตามตำแหน่งในแผนผัง

 

5. กรณีที่ไม่สามารถหาพยางค์ที่มีรูปวรรณยุกต์ตามต้องการได้ให้ใช้ เอกโทษ และโทโทษ
เอกโทษ และโทโทษ คืออะไร?

คำเอกคำโทหมายถึง พยางค์ที่บังคับด้วยรูปวรรณยุกต์เอก และรูปวรรณยุต์โท กำกับ อยู่ในคำนั้น โดยมีลักษณะบังคับไว้ดังนี้
 คำเอก ได้แก่ พยางค์ที่มีรูปวรรณยุกต์เอกบังคับ เช่น ล่า เก่า ก่อน น่า ว่าย ไม่ ฯลฯ และให้รวมถึงคำตายทั้งหมดไม่ว่าจะมีเสียงวรรณยุกต์ใดก็ตาม เช่น ปะ พบ รึ ขัด ชิด (ในโคลงและร่ายใช้ คำตาย แทนคำเอกได้)

คำตาย คือ
1. คำที่ประสมสระเสียงสั้นแม่ ก กา (ไม่มีตัวสะกด) เช่นกะ ทิ สิ นะ ขรุ ขระ เละ เปรี๊ยะ เลอะ โปีะ ฯลฯ
2. คำที่สะกดด้วยแม่ กก กบ กด เช่น เลข วัด สารท โจทย์ วิทย์ ศิษย์ มาก โชค ลาภ ฯลฯ

คำโท ได้แก่ พยางค์ที่มีรูปวรรณยุกต์โทบังคับ ไม่ว่าจะเป็นเสียงวรรณยุกต์ใดก็ตาม เช่น ข้า ล้ม เศร้า ค้าน

คำเอก คำโท ใช้ในการแต่งคำประพันธ์ประเภท "โคลง" และ "ร่าย"และถือว่าเป็นข้อบังคับของฉันทลักษณ์ที่สำคัญมาก ถึงกับยอมให้เอาคำที่ไม่เคยใช้รูปเอก รูปโท แปลงมาใช้ เอก และ โท ได้ เช่น เล่น นำมาเขียนใช้เป็น เหล้น ได้ เรียกว่า "โทโทษ" ห้าม ข้อน นำมาเขียนเป็น ฮ่าม ค่อน เรียกว่า "เอกโทษ" เอกโทษและโทโทษ นำมาใช้แก้ปัญหาได้ แต่ในปัจจุบันไม่นิยมใช้เอกโทษและโทโทษ หากแต่งโคลงสี่สุภาพ ตามกระทู้หรือตามหัวข้อเรื่อง จะเรียกโคลงนั้นว่าโคลงกระทู้ โดยผู้แต่งจะเขียนกระทู้แยกออกมาด้านข้าง หากแยกออกมา 1 พยางค์ เรียกว่า
กระทู้ 1 คำหากแยกออกมา 2 พยางค์ เรียกว่ากระทู้ 2 คำ ดูตัวอย่างด้านล่าง หรือจากสุภาษิตคำโคลง บางสำนวน

ที่มา: โคลงสี่สุภาพ - ติวฟรี
 

โคลงสี่สุภาพ

       พิศมัยชื่อนี้              มากมายนานะ
มีแน่รอบตัวกาย             เพื่อนพ้อง
      เป็นสุขอยู่สบาย       สดชื่น
มากพี่และพวกน้อง        อย่างนี้ดีเอย

    กัลลยาฉันชื่อนี้          นามจาร
ชอบเล่นสนุกสนาน        เพื่อนพ้อง
เรียนพอเก่งประมาณ      มากไม่
ยามว่างบรรเลงร้อง        หลั่นล้าพองาม   

  นภาพรชื่อนี้               เพราะดี
ดั่งเพรชเกล็ดมณี         เกลื่อนฟ้า
  หญิงงามทั่วปฐพี        มีมาก
ครวญคร่ำใครไขว่คว้า   นุชน้องนวลนาง

โคลงสี่สุภาพ

     ชรินทร์รัตน์ชื่อนี้       ไพเราะ
เปรียบดั่งวจีเพราะ          พรั่งพร้อม
ความหมายช่างเสนาะ     แสนเก่ง
งามยิ่งดุจเพชรล้อม        ค่าล้ำภาคภูมิ

       สุทธิรักชื่อนี้                   ไพเราะ                
ควรคู่ดูเสนาะ                         มากแท้
ทำการสิ่งใดเหมาะ                 ทุกที่
ประจักษ์จริงแน่วแม้                ผ่านพ้นโพยภัย

     ฉันทติชื่อนี้         ดีเลิศ
ดูช่างสุดประเสริฐ     ย่อมรู้
ดีจริงแต่กำเนิด        ยกย่อง
เหมาะยิ่งกับเพศผู้    มากล้นความดี

กลอน 8

ตามหลักฐานทางวรรณคดีไทย กลอน 8 พบครั้งแรกในกลบทศิริวิบุลกิตติ สมัยอยุธยาตอนปลาย ซึ่งค้นพบกันว่าจังหวะและลีลาลงตัวที่สุด จึงมีคนแต่งแบบนี้มากที่สุด และผู้ที่ทำให้กลอน 8 รุ่งเรืองที่สุดคือท่าน สุนทรภู่ ที่ได้พัฒนาเพิ่มสัมผัสอย่างเป็นระบบ ซึ่งใกล้เคียงกับกลบทมธุรสวาทีในกลบทศิริวิบุลกิตติ์

กลอนแปด นั้นถือว่าเป็นขนบกวีนิพนธ์พื้นฐานที่นิยมที่สุดในไทย เหตุเพราะมีฉันทลักษณ์ที่เรียบง่ายไม่ซับซ้อน สามารถแสดงอารมณ์ได้หลากหลาย และคนทั่วไปสามารถเข้าถึงเนื้อความได้ไม่ยาก หนึ่งในรูปแบบของกลอนแปดก็คือ รูปแบบกลอนแปดของสุนทรภู่ ซึ่งความแพรวพราวด้วยสัมผัสใน และขนบดังกล่าวนี้ก็ได้รับการสืบทอดต่อมาในงานกวีนิพนธ์ยุคหลังๆ กระทั่งปัจจุบัน

คณะ กลอนแปด บทหนึ่งประกอบด้วย 2 บาท บาทละ 2 วรรค วรรคละ 8 คำ ตามผัง
O O O O O O O O         O O O O O O O O
O O O O O O O O         O O O O O O O O

สัมผัสนอก ให้มีสัมผัสระหว่างคำสุดท้ายวรรคหน้ากับคำที่สามของวรรคหลังของทุกบาท และให้มีสัมผัสระหว่างบาทคือคำสุดท้ายของวรรคที่สองสัมผัสกับคำสุดท้ายวรรคที่สาม ส่วนสัมผัสระหว่างบท กำหนดให้คำสุดท้ายของบทแรก สัมผัสกับคำสุดท้ายวรรคที่สองของบทถัดไป

สัมผัสใน ไม่บังคับ แต่หากจะให้กลอนสละสลวยควรมีสัมผัสระหว่างคำที่สามกับคำที่สี่ หรือระหว่างคำที่ห้ากับคำที่หกหรือคำที่เจ็ดของแต่ละวรรค

หลักการใช้เสียงวรรณยุกต์

    คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ใช้เสียง สามัญ เอก โท ตรี จัตวา แต่ไม่นิยมเสียงสามัญ
    คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ห้ามใช้เสียง สามัญ หรือ ตรี นิยมใช้เสียง จัตวา เป็นส่วนมาก
    คำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ห้ามใช้เสียง เอก โท จัตวา นิยมใช้เสียง สามัญ หรือ ตรี
    คำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ห้ามใช้เสียง เอก โท จัตวา นิยมใช้เสียง สามัญ หรือ ตรี

ตัวอย่างกลอน 8

อตีเตแต่นานนิทานหลัง         มีนัครังหนึ่งกว้างสำอางศรี
ชื่อจัมบากหลากเลิศประเสริฐดี         เจ้าธานียศกิต์มหิศรา
ดำรงภพลบเลิศประเสริฐโลกย์         เปนจอมโจกจุลจักรอรรคมหา
อานุภาพปราบเปรื่องกระเดื่องปรา-         กฎเดชาเป็นเกษนิเวศน์เวียง
— กลบทมธุรสวาที , ศิริวิบุลกิตติ, หลวงปรีชา (เซ่ง)

ขอบคุณ กลอนแปด - ติวฟรี

กลอน 8

กลอนวันครู

16 มกรา มาบรรจบ
ขอน้อมนบ ระลึกคุณ ครูผู้สอน
ที่ได้มอบ ความรู้ ความอาทร
พร่ำพรั่งสอน อบรม บ่มศิษยา

ครูคือผู้ นำทาง แนะถูกผิด
คอยชี้ทิศ ให้เดิน ตามปรารถนา
ศิษย์ได้ดี อบอุ่นใจ ชื่นอุรา
ขอวันทา ก้มกราบมา บูชาครู

กลอนวันครู

ใครคือครู ครูคือใคร ในวันนี้
ใช่อยู่ที่ ปริญญา มหาศาล
ใช่อยู่ที่ เรียกว่า ครูอาจารย์
ใช่อยู่นาน สอนนาน ในโรงเรียน

ครูคือผู้ ชี้นำ ทางความคิด
ให้รู้ถูก รู้ผิด คิดอ่านเขียน
ให้รู้ทุกข์ รู้ยาก รู้พากเพียร
ให้รู้เปลี่ยน แปลงสู้ รู้สร้างงาน

กลอน 8

กลอนวันครู

ครูคือผู้ ยกระดับ วิญญาณมนุษย์
ให้สูงสุด กว่าสัตว์ เดรัจฉาน
ปลุกสำนึก สั่งสม อุดมการณ์
มีดวงมาน เพื่อมวลชน ใช่ตนเอง

ครูจึงเป็น นักสร้าง ผู้ยิ่งใหญ่
สร้างคนจริง สร้างคนกล้า สร้างคนเก่ง
สร้างคนให้ ได้เป็นตัว ของตัวเอง
ขอมอบเพลง นี้มา บูชาครู

กลอน 8

กลอนวันครู

ก้มกราบเท้าระลึกคุณพ่อแม่
เลี้ยงดูแลอบรมบ่มนิสัย
เปรียบคุณครูคนแรกซึ้งหทัย
มโนมัยใช้เลี้ยงลูกปลูกกมล

ขอก้มกราบระลึกคุณอาจารย์
ท่านสืบสานสอนวิชาพาฝึกฝน
ศิษย์ได้เรียนเพียรขยันหมั่นคิดค้น
ครูสร้างคนฉลาดล้ำนำปัญญา

สิบหกมกรามาบรรจบ
สิบนิ้วนบกราบคุณครูทุกทิศา
ยกพานพุ่มดอกไม้น้อมบูชา
เทิดครูบาระลึกคุณเหล่าอาจารย์

ถึงอยู่ห่างแคว้นใดไกลสุดแสน
ทั้งชายแดนเหนือใต้ใคร่ส่งสาร
มอบแรงใจให้คุณครูถิ่นกันดาร
พระคุณท่านจักตราไว้ให้อนุชน

พายเรือจ้างกลางชนให้คนนั่ง
หมั่นฝนทั่งกลายเป็นเข็มสัมฤทธิ์ผล
เป็นแม่พิมพ์ของชาติเปี่ยมค่าล้น
น้อมกมล แด่คุณครู..ด้วยดวงใจ
 

กลอน 8

กลอนวันครู

คำว่า ” ครู “เปรียบไว้ได้หลายอย่าง
เปรียบ”เรือจ้าง”รับส่งผู้โดยสาร
ให้พ้นห้วงมหาชลาธาร
ได้ข้ามผ่านถึงฝั่งสมตั้งใจ

เปรียบ”แม่พิมพ์”กล่อมเกลาเฝ้าหล่อหลอม
ทั้งโอบอ้อมการุณย์หนุนนำให้
ปลูกฝังซึ่งคุณธรรมผ่องอำไพ
ให้ก้าวไปตามครรลองของชีวา

เปรียบ”แสงเทียน”ส่องสว่างทางมืดมิด
เพื่อให้ศิษย์แจ่มกระจ่างทางศึกษา
จากไม่รู้ทั้งเขลาเบาปัญญา
กลับเก่งกล้าเลิศล้ำเพราะพร่ำเรียน

คือ”ปูชนียบุคคล”เปี่ยมล้นค่า
ควรบูชาเคารพนบนอบเศียร
ทั้งกายใจจิตวิญญาณท่านเฝ้าเพียร
เพื่อนักเรียนเติบใหญ่นั้นได้ดี

ขอทดแทนบุญคุณที่หนุนเนื่อง
ชาติรุ่งเรืองเพราะคุณครูกู้ศักดิ์ศรี
พร้อมอุทิศใจกายหมายมอบพลี
เป็นคนดีที่น่ายลชนชื่นชม

ร่วมเชิดชูครูไทยด้วยใจมั่น
ที่สร้างสรรค์บ่มเพาะความเหมาะสม
ในวันครูที่สิบหกมกราคม
ขอกราบก้มไหว้ครูดีศรีแผ่นดิน

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    โรงเรียนนี้ สร้างคน คนสร้างชาติ
    ครูฉลาด เด็กตั้งใจ ก็ได้ผล
    ถ้าครูโง่ สอนเด็ก ชาติอัปจน
    จะสร้างคน เริ่มที่ครู ความรู้ดี

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    ศิษย์มีครู ครูมีศิษย์ ศิษย์รักเรียน

    ศิษย์มั่นเพียร เริงร่า หน้าสดใส

    ศิษย์เรียนดี เด่นดัง ครูภูมิใจ

    โรงเรียนนี้ ดังไกล เพราะศิษย์ครู

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    โรงเรียนปิด อยากสอน ก็นานนัก

    ให้ศิษย์รัก รอไป มิใช่ที่

    โควิดมา เรียนออนไลน์ ดูเข้าที

    แต่ไม่มี เงินค่าเน็ต มันเจ็บใจ

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    ครูของรา ตีเจ็บ คงรักศิษย์ ?

    เราคงผิด ครูไม่คิด ทำร้ายหนอ

    1 ไม้หวาย ฟาดไม้มา น้ำตาคลอ

    เห็นแล้วท้อ แผลที่ก้น บ่นในใจ

    การทำโทษ ได้โปรด อย่ารุ่นแรง

    อย่าแอบแฝง อารมณ์ บ่มนิสัย

    การลงโทษ ให้เด็กจำ มีถมไป

    คิดแบบใหม่ ไม่เหมือนเดิม เริ่มที่ครู

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    รักการเรียน เรียนแล้วรัก มักเรียนดี

    เรียนดนตรี หรือภาษา ก็น่าสน

    เรียนคณิต เรียนแล้วดี ไม่อัปจน

    ทำให้คน มีลอจิก คิดการไกล

    โรงรียนป่า โรงเรียนเมือง ไม่สำคัญ

    เรียนที่ไหน ก็เด่นดัง เป็นใหญ่ได้

    ขอแค่เรา ตั้งใจ ไม่เสื่อมคลาย

    รักไม่วาย รักการเรียน หมั่นเพียรเอ่ย

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    โรงเรียนเรา ครูขยัน ตั้งใจสอน

    เด็กอ่อนน้อม เป็นคนดี รู้หน้าที่

    ปลูกต้นไม้ กวาดขยะ ดูเข้าที

    มีเสรี คิดต่างได้ หลากหลายมุม

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    หากว่าครู โรงเรียน ต้องสูญสิ้น

    เพราะมลทิน รังแกเด็ก ไม่จางหาย

    มัวรับใช้ เจ้ากระทรวง กลัวเจ้านาย

    เพื่อเป้าหมาย ได้ตำแหน่ง แบ่งเงินทอน

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    โรงเรียนเรา เปิดเทอม มันน่าอยู่

    เราเฝ้าดู รุ่นน้อง ส่องสาวๆ

    หน้าขาวสวย ดูสดใส่ คนผมยาว

    แอบมองเช้า เย็นเดินตาม ยากห้ามใจ

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    อันคำว่า โรงเรียน นี้ล้ำค่า

    ให้ศึกษา ฝึกหัด มีครูสอน

    ได้เพื่อนเล่น สนุก กว่าละคร

    เป็นที่นอน ตอนเด็ก อนุบาล

    โรงเรียนเรา ครูดี มีชายหญิง

    สุภาพจริง ใจดี สอนเขียนอ่าน

    แต่ละรุ่น จบไป แม้แสนนาน

    แต่วันวาน ยังคิดถึง ยังซึ่งใจ

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    ความทรงจำ ยังฝังใจ ในวัยเรียน

    มีครูเขียน สอนอ่าน ด้านหน้าห้อง

    โดนครูตี ร้องไห้ น้ำตานอง

    เคยแอบมอง ส่องรุ่นน้อง นอกห้องเรียน

    อยู่ประถม ไม่เรียน เกรียนยกแก๊ง

    เล่นแมลง ลูกข่าง โดนครูเฆี่ยน

    วิ่งไล่จับ กระโดนยาง ยามพักเรียน

    แต่ไม่เคย เบียดเบียน รังแกใคร

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    คิดต่อต้าน อาจารย์ใหญ่ ใจต้องนิ่ง

    เด็กชายญิง ตั้งสติ อย่าคิดหนี

    หากสิ่งนั้น ไม่ชั่วช้า คือความดี

    อย่ารอรี รวมกันสู้ ครูจัญไร

    หากครูดี ศิษย์รัก สมัครสมาน

    ครูล้างผลาญ กัดกินงบ ตีหน้าใส

    ต้องเปิดโปง ความชั่ว ที่ทำไป

    โรงโรียนเรา จะสดใส่ ไร้มลทิน

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    ขอตั้งใจ เล่นเรียน เพียรช่วยชาติ

    เพื่อโอาส ภายหน้า ได้เป็นครู

    จะกลับมา โรงเรียน ให้ความรู้

    จะขอสู้ พัฒนา วิชาการ

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    ถิ่นสร้างคน สร้างบัณฑิต ให้สร้างสรรค์

    ถิ่นสานฝัน พัฒนา คนรุ่นใหม่

    ให้รู้รัก สามัคคี ความเป็นไทย

    ให้ก้าวไกล ความโง่เขลา เบาปัญญา

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    หากจะหา ตำรา มากความรู้

    โรงเรียนหนู มีเต็มตู้ ให้ศึกษา

    ห้องสมุด มีนิทาน ศาสตร์วิชา

    ให้เลือกอ่าน เต็มสองตา หากสนใจ

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    โลกใบเล็ก ของเด็ก โรงเรียนวัด

    อัตคัต เครื่องมือ ไว้ใช้สอย

    ได้เข้าเว็บ คือความฝัน ที่รอคอย

    เหล่าเด็กน้อย ได้แต่รอ ขอพระจันทร์

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    ครูตีเด็ก เด็กนั่งร้อง จะฟ้องใคร

    เด็กหวั่นใจ ไร้ทางสู้ ดูไหวหวั่น

    เด็กตัวน้อย ทำอะไร ให้โกรธกัน

    เห็นบางวัน  ต้องตีเด็ก ให้เจ็บตัว

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    โรงเรียนดัง ในฝัน ที่ตั้งไว้

    โรงโรียนไหน ในฝัน ที่อยากไป

    โรงเรียนนั้น มีชื่อ ว่าอะไร

    บอกได้ไหม ชื่ออันใด ขอขอบคุณ

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    โรงเรียนนั้น ต้องมี เสรีภาพ

    อย่าก้มกราบ สิโรราบ อำนาจชั่ว

    อย่าปิดหู ปิดตาเด็ก ให้มืดมัว

    อย่าไปกลัว อย่าให้ใคร มาสั่งการ

    หากเด็กผิด ก็อย่าคิด ไปอาฆาต

    หากครูพลาด ฝ่ายผิด อย่าระราน

    อย่าโกรธเกรียว ข่มขู่ ไปประจาน

    อย่าเที่ยวพาล ทำตามใจ ไม่ค่อยดี

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    โรงเรียนเก่า ฝังใจ ในวัยเรียน

    เคยพากเพียร มั่นเรียน ฝึกเขียนอ่าน

    ครูเคยสอน ให้ซักผ้า หัดล้างจาน

    เรื่องวันวาน อยู่ในใจ ไม่เคยลืม

กลอน 8 เกี่ยวกับโรงเรียน

    แต่ก่อนเกรียน ไม่ค่อยเรียน ไม่ซ้ำชั้น

    ใส่ขาสั้น สีกากี ดูเก่าเก่า

    เสื้อสีขาว มีคราบ น้ำตาลเทา

    เก๋าไม่เบา เข้าเรียนสาย ได้ประจำ

    ชอบเรียนเลข เอกวิทย์ ตกอังกฤษ

    แผนชีวิต อยากเป็นหมอ คิดขำๆ

    พระคุณครู และโรงเรียน เราขอจำ

    จะเช้าค่ำ วันไหน ไม่ขอลืม

กลอนสุภาพ

กลอนสุภาพพึงจำมีกำหนด กลอนหนึ่งบทสี่วรรคกรองอักษร
วรรคละแปดพยางค์นับสุนทร อาจยิ่งหย่อนเจ็ดหรือเก้าเข้าหลักการ
ห้าแห่งคำคล้องจองต้องสัมผัส สลับจัดรับรองส่งประสงค์สมาน
เสียงสูงต่ำต้องเรียงเยี่ยงโบราณ เป็นกลอนกานท์ครบครันฉันนี้เอย

กลอนสุภาพ

 กลอนสุภาพพึงจำมีกำหนด กลอนหนึ่งบทสี่วรรคกรองอักษร
วรรคละแปดพยางค์นับศัพท์สุนทร อาจยิ่งหย่อนเจ็ดหรือเก้าเข้าหลักการ
ห้าแห่งคำคล้องจองต้องสัมผัส สลับจัดรับรองส่งประสงค์สมาน
เสียงสูงต่ำต้องเรียงเยี่ยงโบราณ            เป็นกลอนกานท์ครบครันฉันท์นี้เอย

                        ฐะปะนีย์ นาครทรรพ
                        ม.ล.บุญเหลือ เทพยสุวรรณ ประพันธ์

กลอนสุภาพ

เพชรน้ำหนึ่ง

กลอนเก้าคำจำไว้ด้อยไพ”เราะ”
เขียนให้เหมาะแปดคำเพชรน้ำหนึ่ง
แต่ละวรรคหนักแน่นดุจแกน”กลึง”
กลอนจะ”ซึ้ง”ติดใจและให้คุณ

        คำสุดท้ายวรรคแรกแยกพิ”เศษ”
        สามัญ”เขต”หวงห้ามตามเกื้อหนุน
        ท้ายวรรคสองต้องรู้อยู่เป็น”ทุน”
        เอก-โท”จุน”จัตวาประ”พนธ์”

ท้ายวรรคสามวรรคสี่นี้จำ”มั่น”
เสียงสามัญ-ตรีใช้ได้ทุก”หน”
สัมผัสซ้ำจำจดงดปะ”ปน”
จงคิด”ค้น”ถ้อยคำที่จำ”เป็น”

        ไม้ไต่คู้ใช้กับไม้ไต่”คู้”
        เมื่อฟังดูเด่นดีทั่งที่”เห็น”
        เสียงสั้นยาวก้าวก่ายหลายประ”เด็น”
        อย่าบำ”เพ็ญ”พ้องกันนิรัน”ดร

อย่าเขียนให้ใจความตามเพ้อ”นึก”
จงตรองตรึกตระหนักเรื่อง”อักษร
คติธรรมนำใส่ให้สัง”วร”
รวมสุน”ทร”ถ้อยไว้ให้งด”งาม”

        จุดจบก็ขอให้กินใจหน่อย
        มิควร”ปล่อย”เปะปะเหมือนสะ”หนาม”
        จบให้เด่นเห็นชัดจำกัด”ความ”
        ให้ตรง”ตาม”เค้าโครงเรื่องโยง”ใย”

เขียนเสร็จสรรพกลับมาตรวจตราผิด”
ตรวจชนิดเรียงตัวทั่วกันใหม่
เมื่อเห็นเพราะเหมาะดีจี้หัว”ใจ”
จึงเผย”ให้”ประชาชนตรา”ตรึง”

        กลอนเก้าคำจำไว้ด้อยไพเราะ
        เขียนให้เหมาะแปดคำเพชรน้ำ”หนึ่ง
        แต่ละวรรคหนักแน่นดุจแกน”กลึง”
        ผู้อ่าน”จึง”จะชอบชมขอบคุณ

                ส.เชื้อหอม…นักกลอนรางวัลพระราชทาน
 

กลอนสุภาพ

ฉันทลักษณ์ อัปลักษณ์ หรือ?

โคลงฉันท์กาพย์กลอนร่ายหลายหลากรส
ล้วนมีกฏเกณฑ์กลมนต์อาถรรพ์
ส่วนร้อยแก้วแน่วแน่แต่ปางบรรพ์
กฏเกณฑ์พรรณาว่าไม่มี

        เขียนได้ตามความเห็นเป็นอิสระ
        ขาดฉันทลักษณ์เช่นเร้นศักดิ์ศรี
        ไม่ต้องคล้องสัมผัสจัดวลี
        ไม่พิถีพิถันกันจริงจัง

ส่วนร้อยกรองต้องเคร่งเพลงสัมผัส
ข้อความจัดจะแจ้งแฝงมนต์ขลัง
เสียงสั้นยาวก้าวก่ายให้ระวัง
จักถูกชังกระฉ่อนกลอนลิเก

        สมัยเก่าเบาราณท่านมิเคร่ง
        ปล่อยตามเพลงพาไปเหมือนไฉเฉ
        เสียงสั้นยาวก้าวก่ายหมายคะเน
        จักหันเหอย่างไรไม่พะวง

สมัยนี้มีแปลกแหวกแนวหนัก
ฉันทลักษณ์เลื่อลอยปล่อยลืมหลง
บ้างเอาอย่างต่างชาติคาดคั้นลง
แล้วทะนงว่าแบบใหม่แสบทรวง

        โบราณว่า”รู้มากยากนาน”แน่
        เฉกคนแก่เรียนรู้เหมือนอยู่สรวง
        แต่ใจต่ำทำว่าข้าเด่นดวง
        เหมือนกับพวงมะเดื่อเน่าเนื้อใน

                ส.เชื้อหอม…นักกลอนรางวัลพระราชทาน

 

กลอนสุภาพ

    ภาษาวิบัติ

ฟังเขาอ่านกลอนกันทุกวันนี้
แล้วอยากหนีไปนอนตายก่อนเพื่อน
อักขระวิบัติสัมผัสเลือน
ดูเสมือนไร้ความรู้ตามกัน

        ฉันอ่าน”ชั้น” สรรหาเอามาอ่าน
        คำว่าท่านก็เหวี่ยงเป็นเสียง”ทั่น”
        ไหมอ่าน”มั๊ย” ไม่คิดจิตผูกพัน
        อารมณ์ผันฟุ้งเพลินจนเกินความ

ไม้อ่าน”ม้าย” กลายกลับเปลี่ยนศัพท์แสง
ได้ก็แผลงเป็น”ด้าย” คล้ายหยาบหยาม
ใต้อ่าน”ต้าย” กลายหมดไม่งดงาม
น้ำอ่าน”น้าม” น่าคิดเสียงผิดไป

        เจ้าอ่าน”จ้าว” ร้าวฉานสถานหนัก
        เขาก็ยักอ่าน”เค้า” เศร้าไฉน
        เช้าอ่าน”ช้าว” ร้าวรวดปวดหัวใจ
        เท้าก็ไพล่เป็น”ท้าว” ก้าวตามมา

เก้าอ่าน”ก้าว” ยาวออกไปนอกเสียง
เปล่าก็เบื่ยงเป็น”ปล่าว” ใช่กล่าวหา
เล้าอ่าน”ล้าว” ยาวข้ามไปสามวา
เหลาท่านว่า”หลาว” เลยเชยกันจริง

        เต้าอ่าน”ต้าว” ราวกับศัพท์วิตถาร
        ร้องให้อ่าน”ร้องห้าย” ทั้งชายหญิง
        หรืออ่าน”รึ” ครึคระไม่ประวิง
        ปล่อยใจดิ่งดักดานจึงทานทัด

ทั้งร้อยกรองร้อยแก้วต้องแน่วแน่
อย่าเอาแต่ตามใจให้วิบัติ
ขอวอนวานอ่านกันให้มันชัด
เพื่อช่วยพัฒนาภาษาไทย

            ส.เชื้อหอม….นักกลอนรางวัลพระราชทาน
 

กลอนสุภาพ

แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์       มันแสนสุดลึกล้าเหลือก าหนด
ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด     ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้าใจคน
มนุษย์นี้ที่รักอยู่สองสถาน          บิดามารดารักมักเป็นผล
ที่พึ่งหนึ่งพึ่งได้แต่กายตน           เกิดเป็นคนคิดเห็นจึงเจรจา

จากเรื่องพระอภัยมณี  ของสุนทรภู่

กลอนสุภาพ

ภาษิตว่าฝนทั่งให้เป็นเข็ม                  เพียรให้เต็มสามารถอาจเป็นผล
ถึงทั่งใหญ่ฝนไปใจอดทน                  คงไม่พ้นปัญญาถ้าเราเพียร
ความลาบากยากเย็นเป็นเหมือนทั่ง    เอากำลังใจมั่นไม่หันเหียน
เป็นแรงฝนแล้วเล่าเฝ้าวนเวียน          จนทั่งเปลี่ยนเป็นเข็มเล่มงามเอย

(บทร้อยกรอง:ฐะปะนีย์ นาครทรรพ)
 

กลอนสุภาพ

มีสลึงพึงประจบให้ครบบาท       อย่าให้ขาดสิ่งของต้องประสงค์
จงมักน้อยกินน้อยค่อยบรรจง     อย่าจ่ายลงให้มากจะยากนาน
ไม่ควรซื้อก็อย่าไปพิไรซื้อ         ให้เป็นมื้อเป็นคราวทั้งคาวหวาน
เมื่อพ่อแม่แก่เฒ่าชรากาล        จงเลี้ยงท่านอย่าให้อดระทดใจ

จากสุภาษิตสอนหญิง ของสุนทรภู่

กลอนสุภาพ วันพ่อ

          พระคุณพ่อยิ่งใหญ่หาใครเทียบ             ใครจะเปรียบเทียมพ่อฉันนั้นไม่ได้
           พ่อของฉันเหมือนเทวาบนฟ้าไกล          ที่ได้ให้ทุกสิ่งอย่างทางชีวา
           ยามที่ลูกนั้นงอแงหรือร้องไห้                  พ่อรีบเข้ามาปลอบใจไม่เหนื่อยล้า
            แม้พ่อเพิ่งทำงานหนักตรากตรำมา          หายอ่อนล้าเมื่อเห็นหน้าลูกน้อยเอย
 

กลอนสุภาพ วันพ่อ

เมื่อวันพ่อแห่งชาติได้เวียนมา                 เราพร้อมหน้าพร้อมตาทำความดี
สร้างสังคมอุดมด้วยความสุขขี                ให้เรามีชุมชนที่อยู่ร่มเย็น
มองทางไหนสถานที่ประดับประดา          แสงของไฟดูงามตามีให้เห็น
สิ้นความทุกความลำบากความยากเย็น    เพราะเราเป็นลูกพ่อหลวงแห่งปวงไทย  

กลอนสุภาพ วันพ่อ

 รักของพ่อนั้นยิ่งใหญ่เหนือแผ่นฟ้า          ท้องนภาหรือแผ่นนน้ำทะเลใส
พ่อเหมือนแสงสุริยาบนฟ้าไกล               พ่อได้ให้แสงสว่างนำทางเรา
พ่อนั้นคอยเข้ามาปลอบโยนลูก                  สร้างความสุขไม่ให้ลูกนั้นเงียบเหงา
ลูกขอก้มกราบตรงเท้าพ่อเบาเบา            และขอเอากลอนอวยพรวันพ่อเอย

 

กลอนสุภาพ วันพ่อ

   พ่อคอยอุ้มตัวลูกน้อยตั้งแต่เล็ก               ตั้งแต่เด็กพ่อของฉันคอยสั่งสอน
คอยกล่อมลูกไล่ยุงให้ก่อนจะนอน            ทุกทุกฉากและทุกตอนลูกไม่ลืม
    พ่อนั้นเปรียบเป็นฮีโร่สำหรับฉัน        เห็นพ่อยิ้มได้ทุกวันลูกสุดปลื้ม
เตรียมน้ำเย็นชื่นใจไว้ให้พ่อดื่ม                 ให้พ่อลืมความเหน็ดเหนื่อยจากการงาน      
 

กลอนสุภาพ วันพ่อ

กลอนซึ้งๆ ในวันพ่อลูกมอบให้          จากหัวใจดวงน้อยๆ นะพ่อจ๋า
ลูกคนนี้ที่พ่อรักและเมตตา                ลูกโตมาจะไม่ลืมทดแทนคุณ
ที่ลูกโตเป็นผู้ใหญ่วันนี้ได้                  เพราะหัวใจของคุณพ่อคอยเกื้อหนุน
ลูกเกิดมาในชาตินี้นับเป็นบุญ            ขอบพระคุณกราบเท้าพ่อจากใจจริง
 

กลอนสุภาพ เพื่อน

ถึงเพื่อนที่แสนดีและน่ารัก

เรารู้จักกันมานานนักหนา

ทั้งเรียนเล่นด้วยกันตลอดมา

เคยพึ่งพาช่วยเหลือเกื้อกูลกัน

ถึงวันนี้เติบโตเป็นผู้ใหญ่

ห่างกันไปแต่ใจไม่เปลี่ยนผัน

ยังคงเป็นเพื่อนรักคนสำคัญ

เป็นเพื่อนแท้ของฉันเหมือนดังเดิม
 

กลอนสุภาพ

ถึงม้วยดิน สิ้นฟ้า มหาสมุทร ไม่สิ้นสุด ความรัก สมัครสมาน

แม้นเกิดใน ใต้หล้า สุธาธาร ขอพบพาน พิศวาส ไม่คลาดคลา

แม้เนื้อเย็น เป็นห้วง มหรรณพ พี่ขอพบ ศรีสวัสดิ์ เป็นมัจฉา

แม้เป็นบัว ตัวพี่ เป็นภุมรา เชยผกา โกสุม ปทุมทอง

เจ้าเป็นถ้ำ อำไพ ขอให้พี่ เป็นราชสีห์ สมสู่ เป็นคู่สอง

จะติดตาม ทรามสงวน นวลละออง เป็นคู่ครอง พิศวาส ทุกชาติไป.

สุนทรภู่

กลอนแปดสุภาพ
กลอนอนุรักษ์น้ำ
กลอนรักน้ำ
กลอนเกี่ยวกับน้ำ
     “เริ่มจากน้ำ กำหนด กฎชีวิต
เซลล์ผลิต ติดต่อ ก่อประสาร (ประสารแปลว่าขยาย แผ่ออก)
พืช-สัตว์-คน จนมา วัฒนาการ
โซ่อาหาร นานหนุน รุ่นต่อไป
     เจ็ดสิบเปอร์เซ็นต์ เห็นไหม ต้องใช้น้ำ
ทุกเซลล์นำ ทำงาน การเคลื่อนไหว
อวัยวะ จะอยู่ คู่หัวใจ
เลือด-ตับ-ไต ในร่าง ต่างต้องการ
     สองสามลิตร นิดหน่อย ค่อยดื่มไว้
เซลล์ข้างใน ให้รับ กับอาหาร
ผิวพรรณผ่อง ยองใย ใจเบิกบาน
เซลล์นับล้าน สารเคมี ที่น้ำนม
     ชำระล้าง ร่างกาย ได้สะอาด
เมื่อใดขาด อาจป่วย ด้วยหมักหมม
โลกขาดน้ำ ซ้ำสิ้น อินทรีย์ล้ม
ทุกอย่างล่ม จมดิน สิ้นชะตา
     จงจดจำ น้ำดี มีวันหมด
อย่าให้หยด รดไหล ไม่เห็นค่า
ตรวจก๊อกน้ำ ตามข้อ ท่อประปา
ช่วยรักษา อย่าปล่อย คอยปิดไว้
     สัจธรรม น้ำหมด ปลดชีวิต
พิทักษ์นิด คิดด้วย ช่วยแก้ไข
ทั้งต้นน้ำ ลำคลอง ต้องร่วมใจ
น้ำดิบใช้ ได้ดื่ม ปลื้มชีวา
     ปล่อยของเสีย เรี่ยใส่ ในแหล่งน้ำ
ต้องรับกรรม ซ้ำเติม เพิ่มปัญหา
เชื้อโรคร้าย กายแย่ แม้พึ่งยา
โปรดรู้ค่า อย่าเฉย เคยชาชิน
     มีน้ำใช้ ไม่พอ รอแต่ฝน
ต้องทุกข์ทน จนอด หมดทรัพย์สิน
พึ่งบาดาล งานยาก จากใต้ดิน
ไม่พอกิน สิ้นน้ำ ช้ำชะตา
     ฤดูแล้ง แห้งเหือด เดือดร้อนหนัก
ต้องรู้รักษ์ พักไว้ ในวันหน้า
ลอกคูคลอง หนองบึง ถึงธารา
สวน-ไร่-นา มาใช้ ไม่ยากจน
     ชลประทาน งานใหญ่ ให้พรักพร้อม
สิ่งแวดล้อม ถนอมไว้ ได้เกิดผล
ต้องร่วมแรง แข็งขัน กันทุกคน
ร่วมคิดค้น ต้นทาง สร้างน้ำดี
     ฤดูฝน ล้นหลาก มากรับไหว
ปลูกป่าไม้ ไว้ซับ รับเร็วรี่
เตรียมสร้างคัน ผันน้ำ ลำนที
ทฤษฎี ที่ในหลวง ห่วงราษฎร์รัฐ
     แก้มลิงช่วย ด้วยแบ่ง แหล่งเก็บน้ำ
ต้องน้อมนำ ทำตาม พระดำรัส
เตรียมการไว้ ให้ดี มีผลชัด
พ้นพิบัติ จัดการ งานช่วยกัน
     ผักลอยแพ แผ่กว้าง ทางน้ำไหล
ลอกเอาไว้ ใช้สาน งานสร้างสรรค์
สิ่งใดถม จมท่อ อย่ารอตัน
น้ำสิ้นพลัน นั้นไซร้ ไร้ทดแทน
     ปลูกดวงจิต คิดรัก ไม่มักง่าย
เราทั้งหลาย ชายหญิง ยิ่งหวงแหน
อนาคต หมดค่า ถ้าขาดแคลน
ทุกข์เหลือแสน แดนดิน ถิ่นกันดาร  
     เชื้อเพลิง A เวลา ถ้าลุกไหม้
น้ำดับไฟ ให้สุด หยุดเผาผลาญ
หากหมดน้ำ ช้ำสิ้น ถิ่นเรือนชาน
สุดสงสาร บ้านช่อง ต้องสูญไป
     ประโยชน์น้ำ ล้ำค่า กว่าคำนี้
แต่น้ำดี มีน้อย คอยแก้ไข
สู่สำนึก ตรึกตรอง ลองร่วมใจ
รักษาไว้ ให้อยู่ คู่เนาว์นาน
     ช่วยรักษา อย่าทิ้ง สิ่งให้เน่า
แหล่งน้ำเรา เฝ้าหวง ห่วงลูกหลาน
บำบัดไว้ ในเขต เทศบาล
มาตรฐาน ผ่านรอด ปลอดพิษภัย
     โรงงานดี มีบำบัด จัดระบบ
ขั้นตอนครบ จบสวย ด้วยน้ำใส
ต้องเข้มงวด ตรวจตรา อย่าวางใจ
สำนึกใหญ่ ให้รัก พิทักษ์น้ำ”

ประพันธ์โดยนายวัลลภ มากมี
เมื่อวันที่ ๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๗

 กลอนแปดสุภาพ

 กลอนแปดสุภาพ

 O แต่เมื่อเดินเข้ามาให้ตาเห็น