หน้าหลัก | ข้อมูลสมาคม | บทความ | บทร้อยกรอง | ข่าวสารประชาสัมพันธ์ | กิจกรรม | กระทู้ | หนังสือ | ร้อยกรองออนไลน์ |
ต้นแบบ"กลอนสุนทรภู่" มาจาก"กลอนอ่าน"ตำนานปราสาทพิมาย (จังหวัดนครราชสีมา) สมัยกรุ | |||
คอลัมน์ สุวรรณภูมิ สังคมวัฒนธรรม มติชน 21 มีนาคม 2551
ปาจิตกุมารกลอนอ่าน (ต้นฉบับตัวเขียน เล่ม 2 ถึง 5) เป็นวรรณกรรมตำนานปราสาทพิมาย แต่งขึ้นระหว่างสมัยอยุธยาตอนปลายถึงสมัยกรุงธนบุรี เนื่องจากผู้แต่งระบุวัน เดือน ปี ที่แต่ง และวันที่เขียนลงสมุดแล้วเสร็จบริบูรณ์ว่า "แต่งแล้ว เดือนเก้า ขึ้น 15 ค่ำ ปีขาน เขียนแล้ว เดือน 5 แรม 14 ค่ำ ปีขาน ฉอศก สักราช 2316 วาษา ปริยบูนน้านิถิตา" ต่อด้วยคำอธิฐานของผู้แต่งซึ่งไม่ปรากฏนาม ศักราชที่ปรากฏในต้นฉบับ ยืนยันได้ว่า ต้นฉบับสมุดไทย 4 เล่มนี้มีอยู่แล้ว ตั้งแต่ปี พ.ศ.2316 ในสมัยกรุงธนบุรีและมีอยู่แล้วก่อนการแต่งนิทานคำกลอนเรื่องใดๆ ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น กลอนอ่านเรื่องปาจิตกุมารนี้มีเค้าโครงเรื่องจากนิทานปัญญาสชาดก เป็นฉบับรวมของนิทานคำกลอน เป็นต้นว่าจันทโครบ, สุวรรณเศียร, นิทานสุภาษิต "หัวล้านนอกครู" , และเรื่องอื่นที่สันนิษฐานไม่ได้ เนื่องจากมีแต่ตอนเริ่มเรื่องแล้วต้นฉบับขาดหายไป ชุมชนคนโคราช-พิมาย อยู่วังหลัง ปากคลองบางกอกน้อย ต้นฉบับสมุดไทยกลอนอ่านชุดนี้ได้เข้ามายังกรุงธนบุรีเพราะการย้ายถิ่นฐานจากหัวเมืองเข้ามา ณ กรุง ด้วยการย้ายถิ่นฐานคือการเคลื่อนที่ของวัฒนธรรม การโยกย้ายถ่ายเทคนครั้งใหญ่จากนครราชสีมาเข้ามายังกรุงธนบุรี ตอนต้นรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช คราวประดิษฐานพระราชวงศ์ขึ้นใหม่นั้น ทรงสถาปนาพระราชวงศ์ให้มีอิสริยศักดิ์สูงขึ้น เหตุการณ์นี้น่าพิจารณาว่าเป็นการย้ายถิ่นฐานครอบครัวจากนครราชสีมาเข้ามายังกรุงธนบุรี ทำให้มีการตั้งชุมชนย่านฝั่งธนบุรีขึ้นใหม่ ปรากฏในพระราชพงศาวดารว่า "ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ พระยาสุริยอภัย พระราชนัดดาผู้ใหญ่ เป็นสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ ครั้นภายหลังเห็นว่ายศศักดิ์ยังไม่สมควรแก่ความชอบที่มีมาก จึงโปรดให้เลื่อนขึ้นเป็น กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข ฝ่ายหลัง รับพระราชบัญชาตั้งวังอยู่ที่สวนลิ้นจี่ ในเมืองฝากตะวันตก ริมคลองบางกอกน้อย ดำรัสให้ข้าหลวงไปหาพระอภัยสุริยาราชนัดดา ลงมาแต่เมืองนครราชสีมา โปรดฯตั้งเป็น สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงธิเบศรบดินทร์ ให้เสด็จอยู่ ณ วังเก่าเจ้าตาก
ตำแหน่งกรมพระราชวังบวรสถานพิมุขนี้ คนทั่วไปเรียกว่า "วังหลัง" เหตุที่ตั้งวังบริเวณสวนลิ้นจี่ จึงมีชื่อเรียกวังของท่านว่า "วังสวนลิ้นจี่" วังสวนลิ้นจี่มีความสำคัญในฐานะเป็นที่ประทับของเจ้านายคนสำคัญผู้มีบุญบารมีดังกล่าวในพงศาวดารข้างต้น จึงเป็นเรื่องแน่นอนว่าบริเวณวังของท่านต้องเป็นที่อาศัยของครอบครัวข้าราชบริพาร และคงมีบ้างที่ติดตามมาจากนครราชสีมา อนึ่งเจ้านายวังหลังโดยเฉพาะสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข นั้น ทรงสนพระทัยทางด้านอักษรศาสตร์อยู่มาก พระกรณียกิจด้านวรรณกรรมที่สำคัญคือ เป็นแม่กองอำนวยการแปลพงศาวดารจีนเรื่องไซ่ฮั่น ในรัชกาลที่ 1 สุนทรภู่ได้นิทานต้นแบบจาก"กลอนอ่าน" สุนทรภู่เติบโตในวังหลังเนื่องจากมารดาของสุนทรภู่ได้เข้าถวายตัวเป็นข้าในกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข และได้เป็นแม่นมของพระองค์เจ้าหญิงจงกล พระธิดาในกรมพระราชวังบวรสถานพิมุขที่ประสูติแต่พระอัครชายา ในการนี้ได้พาสุนทรภู่มาอาศัยอยู่ด้วย สุนทรภู่มีชีวิตอยู่ในวังหลังตั้งแต่เป็นเด็ก ในวัยเรียนได้เล่าเรียนตามสมควรแก่ฐานะที่วัดชีปะขาว (วัดศรีสุดาราม) ริมคลองบางกอกน้อย จนถึงรุ่นหนุ่มมีความปราดเปรื่องในวิชาอักษรศาสตร์ สามารถบอกดอกสร้อยสักวา แต่งกลอนสุภาษิต แต่งกลอนเพลงยาว และแต่งกลอนนิทาน จากสภาพแวดล้อมในวังหลังที่ท่านเจ้าของวังทรงเอาพระทัยใส่ในทางหนังสือ จนถึงเป็นแม่กองแปลพงศาวดารจีนเรื่อง "ไซ่ฮั่น" อาจเป็นเหตุจูงใจอย่างหนึ่งที่ทำให้สุนทรภู่ได้ซึมซับสิ่งดีๆ จากวรรณคดี ปลูกฝังให้รักการอ่านเป็นอุปนิสัย การอ่านการฟังในวัยเด็ก และความเป็นนักอ่านที่สนใจเรื่องรอบๆ ตัว ทำให้สุนทรภู่มีความรอบรู้กว้างขวาง การสั่งสมข้อมูลอันเป็นวัตถุดิบในการประพันธ์นิทานคำกลอนของสุนทรภู่จึงบังเกิดจากการรับรู้และประสบการณ์ที่ได้รับเมื่ออยู่ในวังหลัง การแต่งกลอนนิทานเรื่องพระอภัยมณีที่มีคนอ่านมากต่อมากนี้ สุนทรภู่ได้แนวคิดการสร้างตัวเอก "พระอภัยมณี" ให้มีความชำนาญเพลงปี่ เรื่องนี้สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงพระนิพนธ์ไว้ใน ตำนานหนังสือสามก๊ก ว่า "สังเกตเห็นได้ในเรื่องพระอภัยมณีที่สุนทรภู่แต่ง ซึ่งสมมุติให้พระอภัยมณี มีวิชาชำนาญการเป่าปี่ก็คือเอามาแต่เตียวเหลียงในเรื่องไซ่ฮั่น ข้อนี้ยิ่งพิจารณาดูคำเพลงปี่ของเตียวเหลียงเทียบกับคำเพลงปี่พระอภัยมณี ก็ยิ่งเห็นชัดว่าถ่ายมาจากกันเป็นแท้" จากกรณีการสร้างตัวละครพระอภัยมณี ชี้ให้เห็นว่าวิธีการสร้างงานของสุนทรภู่นั้นท่านได้อาศัยข้อมูลจากนิทานเรื่องต่างๆ เป็นแบบอย่าง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในขั้นต้นของการฝึกหัดแต่ง เป็นแน่ว่าต้องมีเรื่องนิทานต้นแบบอยู่ก่อน การเปรียบเทียบวรรณกรรมเรื่องปาจิตกุมารกลอนอ่าน กับนิทานคำกลอนทุกเรื่องที่นำเสนอในบทวิเคราะห์เปรียบเทียบโดยลำดับข้างต้น จึงเป็นการแสดงให้เห็นว่าประเด็นที่เป็นหัวข้อเรื่องได้แก่ อิทธิพลกลอนอ่านในนิทานคำกลอนของสุนทรภู่ นั้นเป็นสมมติฐานที่ชอบด้วยเหตุผล มิใช่เหตุบังเอิญเพราะการแต่งหนังสือของกวีย่อมมิใช่สิ่งที่อาจเกิดขึ้นจากความคิดฝันโดยอัตโนมัติ แต่ต้องมีการรับรู้มีการสะสมข้อมูลไว้ในใจ แล้วจึงมากลั่นกรองถ่ายทอดเป็นผลงาน การแต่งกลอนนิทานของสุนทรภู่ตามการศึกษาวิเคราะห์ จึงเป็นไปตามเหตุผลที่นำเสนอดังกล่าว การแต่งกลอนนิทานเรื่องจันทโครบเป็นตัวอย่างอันดีในการใช้ข้อมูลเดิมจากกลอนอ่านทั้งเรื่อง นำมาทำเป็นกลอนนิทานที่มีชีวิตชีวา จันทโครบกลอนอ่านได้นำเสนอเป็นเรื่องเล่า ซึ่งสุนทรภู่แต่งใหม่เป็นกลอนนิทานให้ตัวละครทุกตัวมีชีวิต มีอารมณ์ มีความรู้สึก รัก โกรธ สมหวัง ผิดหวัง และแสดงความรู้สึกด้วยบทเจรจา มีการพรรณนาความเปรียบ การพรรณนาธรรมชาติ มีการเดินทาง เป็นการเพิ่มเติมอรรถรส และเนื้อหาแก่วรรณกรรมที่เกิดใหม่อย่างมากมาย นอกจากการแปลงกลอนอ่านมาสร้างเป็นกลอนนิทานที่มีชีวิต กลอนนิทานเรื่องจันทโครบยังตีประเด็นอันเป็นเจตนารมณ์ของเรื่องอย่างชัดเจน ว่าเป็นนิทานเพื่อสั่งสอนกุลบุตรให้ระมัดระวังในการเลือกคู่ การมีคู่ก่อนเวลาอันสมควร (เปรียบจันทโครบเปิดผอบก่อนถึงเมือง) หรือการเลือกหญิงงามที่ปราศจากคุณสมบัติ ไม่ได้รับการอบรมกิริยามารยาท (เปรียบนางโมราที่เกิดอยู่กลางป่า) เป็นภรรยานั้น นางจะไม่รู้จักรักนวลสงวนตัว ไม่รู้จักควบคุมความรู้สึกการแสดงอารมณ์ใคร่ย่อมเป็นไปตามความต้องการโดยปราศจากการยับยั้งชั่งใจซึ่งไม่เหมาะสม ในขณะที่ผู้อ่านวัดคุณค่าของผู้หญิงด้วยมาตรฐานอุดมคติ นางโมราจึงมีค่าเท่ากับชะนีตัวหนึ่ง (ถูกสาปเป็นชะนี) นอกจากนี้ยังมีข้อสังเกตว่าอิทธิพลการตั้งชื่อตัวละครเอกของสุนทรภู่ ยังอาศัยราชทินนามของบุคคลจริง เช่น ชื่อโคบุตรสุริยา และพระอภัยมณีนั้น เชื่อว่าตั้งชื่อตามบุคคลสำคัญผู้เป็นที่เคารพนับถือ คือเจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ กรมพระราชวังหลัง ซึ่งเดิมมีบรรดาศักดิ์ และราชทินนามว่า "พระสุริยอภัย" กับเจ้าฟ้ากรมหลวงธิเบศรบดินทร์ เจ้านายในพระราชวังเดิม ซึ่งเดิมมีบรรดาศักดิ์ และราชทินนามว่า "พระอภัยสุริยา" จากชื่อทั้งสองนี้สะท้อนให้เห็นวิธีคิดของสุนทรภู่ในความถนัดใช้ข้อมูลใกล้ตัวแต่งกลอนนิทาน สุนทรภู่คงจะได้ฟังนิทานเรื่องปาจิตกุมารเป็นกลอนอ่านสู่กันฟังมาแต่วัยเด็ก ต่อมาภายหลังจึงนำเนื้อเรื่องจากนิทานดั้งเดิมมาผูกเป็นเรื่องใหม่ที่สนุกกว่าเก่า นับเป็นกลวิธีที่ชาญฉลาดอีกประการหนึ่ง แต่ไม่อาจนำวิธีนี้ไปใช้ได้ตลอด นิทานคำกลอนของสุนทรภู่เรื่องถัดมาจึงมีเนื้อหาจากกลอนอ่านปรากฏอยู่น้อยลงตามลำดับ ตั้งแต่โคบุตร ลักษณวงศ์ สิงหไกรภพ จนถึงพระอภัยมณี สุนทรภู่สร้างเรื่องพระอภัยมณีเป็นกลอนนิทานที่ยิ่งใหญ่โดยอาศัยโครงเรื่องจากวรรณกรรมหลายฉบับ ผสมผสานกับความรอบรู้ของท่าน อิทธิพลกลอนอ่านเรื่องปาจิตกุมารที่ประจักษ์ชัดในนิทานเรื่องพระอภัยมณีจึงปรากฏเพียงบทชมดาวเท่านั้น หน้า 20 | |||
ผู้ตั้งกระทู้ ผู้สื่อข่าวบ้านไพร :: วันที่ลงประกาศ 2008-03-27 12:15:33 |
[1] |
ความคิดเห็นที่ 1 (1115134) | |
เป็นอีกข้อสันนิฐาน แต่ยังไม่ใช่ข้อสรุป | |
ผู้แสดงความคิดเห็น เทาแดง วันที่ตอบ 2008-03-27 16:02:14 |
ความคิดเห็นที่ 2 (1476388) | |
กลบทศิริวิบูลย์กิติ์....มั้ง เพราะมีลูกเล่นน่าสนใจเยอะ และแต่งขึ้นในสมัยอยุธยา คำของพวกนั่งเทียนเขียนคลั่งประวัติศาสตร์..จึงมักเอาเศษน้ำหมึกมาป้ายท่านอยู่เรื่อย ๆ พวกนี้มันสมองของเขาในเชิงกวี มันพลิกฟ้า-แผ่นดิน ไม่ได้หนึ่งในล้านธุลี เท้..ของท่านมหากวีโลกอย่างท่านสุนทรภู่ แต่มักหาเรื่องมาสะกิดสะเกาท่านอยู่เรื่อย เช่น บางครั้งก็หาเรื่องมา โวยวายว่าท่านเป็นกุฎุมพีบ้าง ดังเราท่านเคยเห็นในเว็บไซ้ต์นี้มาแล้ว งท่าน
| |
ผู้แสดงความคิดเห็น เคราฒู่ วันที่ตอบ 2008-05-07 11:37:30 |
ความคิดเห็นที่ 3 (1756423) | |
กลอนของท่านดีมาก | |
ผู้แสดงความคิดเห็น ด.ญ. สุภาพร วันที่ตอบ 2008-05-27 10:35:15 |
ความคิดเห็นที่ 4 (1773477) | |
อยากได้กลอนภาพ พงศาวดาร ใครมีส่งมาให้หน่อน ครับ....? | |
ผู้แสดงความคิดเห็น alien (alien shooter -at--dot-com,-dot-co-dot-th ?-dot--dot-)วันที่ตอบ 2008-06-14 09:13:29 |
ความคิดเห็นที่ 5 (1773478) | |
อยากได้ alien shooter 2 ใครมีส่งมาให้หน่อย โว้ย....? เดี๋ยวจะส่งสูตร alien shooter ไปให้...จาก [ lq ] | |
ผู้แสดงความคิดเห็น alien (alien shooter -at--dot-com,-dot-co-dot-th ?-dot--dot-)วันที่ตอบ 2008-06-14 09:16:07 |
ความคิดเห็นที่ 6 (1773479) | |
อยากได้ alien shooter 2 ใครมีส่งมาให้หน่อย คับ....? เดี๋ยวจะส่งสูตร alien shooter ไปให้... | |
ผู้แสดงความคิดเห็น alien (alien shooter -at--dot-com,-dot-co-dot-th ?)วันที่ตอบ 2008-06-14 09:18:09 |
ความคิดเห็นที่ 7 (1775465) | |
ดีมากครับ | |
ผู้แสดงความคิดเห็น mos (ma_mos-at-hotmil-dot-com)วันที่ตอบ 2008-06-16 21:12:55 |
ความคิดเห็นที่ 8 (1776417) | |
ดีมากค่ะ ใครมีส่งมาให้น่อยนะค่ะ........? | |
ผู้แสดงความคิดเห็น แพรว วันที่ตอบ 2008-06-17 17:51:39 |
ความคิดเห็นที่ 9 (1776506) | |
honer | |
ผู้แสดงความคิดเห็น honer วันที่ตอบ 2008-06-17 19:11:43 |
ความคิดเห็นที่ 10 (1776555) | |
ดีๆๆๆๆๆๆๆๆๆจ้าๆๆๆๆ...................
| |
ผู้แสดงความคิดเห็น donado วันที่ตอบ 2008-06-17 20:42:27 |
ความคิดเห็นที่ 11 (1776556) | |
ดีๆๆๆๆๆๆๆๆๆจ้าๆๆๆๆ...................
| |
ผู้แสดงความคิดเห็น donado วันที่ตอบ 2008-06-17 20:42:27 |
ความคิดเห็นที่ 12 (1779698) | |
| |
ผู้แสดงความคิดเห็น 1 วันที่ตอบ 2008-06-20 16:46:49 |
ความคิดเห็นที่ 13 (1781447) | |
รักเธอ
| |
ผู้แสดงความคิดเห็น รักนุ๊กนะ วันที่ตอบ 2008-06-22 16:52:56 |
ความคิดเห็นที่ 14 (1784148) | |
สุนทรภู่เก่งจัง | |
ผู้แสดงความคิดเห็น 1200 วันที่ตอบ 2008-06-25 11:05:26 |
ความคิดเห็นที่ 15 (1790283) | |
ดีจ้าดีมากๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ | |
ผู้แสดงความคิดเห็น ชุลีพร วันที่ตอบ 2008-07-01 11:51:53 |
ความคิดเห็นที่ 16 (1792483) | |
ท่านช่างมีควมคิดที่ดีมา เด็ก ว.กบ้านตาก1/1 | |
ผู้แสดงความคิดเห็น 1/1 วันที่ตอบ 2008-07-03 14:41:40 |
ความคิดเห็นที่ 17 (1792548) | |
อยากได้กลอน8จังทำไงดี บังเอิญวาแต่งไม่ค่อยเก่ง | |
ผู้แสดงความคิดเห็น คนน่ารัก (guide_5118514-at-hotmail-dot-com)วันที่ตอบ 2008-07-03 15:35:19 |
ความคิดเห็นที่ 18 (1799213) | |
ดีมากเด็กน้อยฮะ | |
ผู้แสดงความคิดเห็น หดหด (joteeza2534-at-hotmail-dot-com)วันที่ตอบ 2008-07-11 12:24:23 |
ความคิดเห็นที่ 19 (1799216) | |
hgjtffhgfhfhf | |
ผู้แสดงความคิดเห็น jotee (james_0123520-at-hotmail-dot-com)วันที่ตอบ 2008-07-11 12:28:16 |
ความคิดเห็นที่ 20 (1950378) | |
กลอนของสุนทรภู่มีอะไรบ้างอะ อยากรู้จัง | |
ผู้แสดงความคิดเห็น light วันที่ตอบ 2009-06-14 12:47:20 |
[1] |
Copyright © 2010 All Rights Reserved. |
Visitors : 870630 |