มรดกภาษา / โชติช่วง นาดอน
พระอารมณ์ขัน ของพระเจ้ากรุงธนบุรีมหาราช
บุคลิกของนักประพันธ์ซ่อนอยู่เบื้องหลังของคำประพันธ์นั้นเอง
พระมหากษัตริย์สยามในสมัยก่อน มีหลายพระองค์ที่ทรงมีความสามารถด้านการประพันธ์ บางพระองค์ทรงพระราชนิพนธ์ไว้ไม่มาก แต่บทพระราชนิพนธ์ก็มีจุดเด่นเป็นเอกลักษณ์ เช่นพระราชนิพนธ์ บทละครเรื่องรามเกียรติ์ของพระเจ้ากรุงธนบุรีมหาราช เป็นต้น
นาย ธนิต อยู่โพธิ์ เขียนวิเคราะห์ไว้ในบทความเรื่อง เล่าเรื่องหนังสือรามเกียรติ์ (พ.ศ 2484) มีรายละเอียดยืนยันได้ว่า เป็นพระราชนิพนธ์ของพระเจ้ากรุงธนบุรี จริง ช่วงเวลาที่ทรงพระราชนิพนธ์ คือหนึ่งเดือนหลังจากทรงเสด็จกลับจากการปราบปรามก๊กเจ้านคร ดังบานแผนกระบุไว้ว่า
วันอาทิตย์เดือน 6 ขึ้นค่ำหนึ่ง จุลศักราช1132 ปีขาลโทศก พระราชนิพนธ์ทรงแต่งชั้นต้นเป็นปฐม ยังทรามยังพอดีอยู่
จุลศักราช 1132 ตรงกับ พ.ศ 2313 ปีที่ 3 ในรัชกาลกรุงธนบุรี
จะไม่ร่ายรายละเอียดว่าเพราะเหตุใดจึงวิเคราะห์ว่าบทละครเรื่องรามเกียรติ์ชุดนี้มีทั้งพระราชนิพนธ์พระเจ้ากรุงธนบุรีเอง และที่ทรง แปลงใหม่ (ปรับปรุง)จากบทละครครั้งกรุงเก่า ในคอลัมน์นี้ จะเพียงยกตัวอย่างพระราชนิพนธ์ ที่สะท้อนอารมณ์ขันของพระเจ้ากรุงธนบุรีเท่านั้น
ดังเช่นตอน หนุมานเกี้ยวนางวานริน
๐ เจ้านี้ยศยิ่งยอดกัญญา สาวสวรรค์ชั้นฟ้าไม่มีสอง
อย่าแคลงพี่จะให้แจ้งน้อง ขอต้องนิดหนึ่งนารี
นี่แน่เมื่อพบอสุรา ยังกรุณาบ้างหรือสาวศรี
หรือว่าเจ้ากลัวมันราวี จูบทีพี่จะแผลงฤทธา ๐
หรือตอนที่ท้าวมาลีวราชปู่ของทศกัณฐ์ ปลอบทศกัณฐ์อย่าไปเสียดายนางสีดาเลย เมืงลงกายังมีนางสนมที่งดงามอีกมากมาย
๐ จงฟังคำกูผู้ปู่สอน ให้ถาวรยศยิ่งภายหน้า
จะทำไมกับอีสีดา ยักษาเจ้าอย่าไยดี
มาดแม้นถึงทิพสุวรรณ สามัญรองบทศรี
ดังฤาจะสอดสวมโมลี ยักษีอย่าผูกพันอาลัย
หนึ่งนวลนางราชอสุรี ดิบดีดั่งดวงแขไข
ประโลมเลิศละลานฤทัย อำไพยศยิ่งกัลยา
ว่านี้แต่ที่เยาว์เยาว์ ยังอีเฒ่ามณโฑกนิษฐา
เป็นยิ่งยวดเอกอิศรา รจนาล้วนเล่ห์ระเริงใจ ๐
ตอนที่ทศกัณฐ์ ทำพิธีเผารูปเทวดา ให้เทวดาตาย ทศกัณฐ์ยังพุดติดตลกกับนางมณโฑว่า จะทำให้ตายแต่เทวดาผู้ชายเท่านั้น ส่วนนางฟ้านั้นจะนำมาไว้เมืองลงกา(ทำเมีย)
๐ ฝ่ายพี่จะปั้นรูปเทวา บูชาเสียให้มันม้วยไหม้
ครั้นถ้วนคำรบสามวันไซร้ เทวัญจะบรรลัยด้วยฤทธา
ไม่ยากลำบากที่ปราบ ราบรื่นมิพักไปเข่นฆ่า
พี่ไม่ให้ม้วยแต่นางฟ้า จะพามาไว้ในธานี ๐
