ประชาภิวัฒน์  /  ทองแถม   นาถจำนง

ซีตี้เจอนัล

ไทยกับอาเซียน

            เมื่อมองเป้าหมายของอาเซียนที่มุ่งจะสร้าง “ประชาคม” ให้สำเร็จในอนาคตอันใกล้   เทียบเคียงกับปัญหาภายในของประเทศสมาชิกแต่ละชาติแล้ว   ยังไม่เห็นแสงสว่างที่ปลายถ้ำว่า  เป้าหมายของอาเซียนจะบรรลุได้อย่างไร

            ไม่ต้องไปมองปัญหาภายในประเทศพม่าก็ได้  

            เอาแค่ปัญหาของประเทศไทยเราเอง   ยังรู้สึกกระอักกระอ่วนที่จะอธิบายให้ชาวต่างประเทศรับรู้ว่า  เราจะแก้ปัญหาการเมืองของเราเองได้สำเร็จอย่างไร

            โดยความเห็นส่วนตัวแล้ว  ผมสนับสนุนอุดมคติของอาเซียน  ที่จะสร้างประชาคมอาเซียนขึ้น   และผมพร้อมจะสละประโยชน์บางประการเพื่ออยู่ในกฎเกณฑ์ร่วมกันของทั้งประชาคม   

            การเป็นประชาคมระดับภูมิภาคนั้น    ประเทศสมาชิกต้องยอมสละประโยชน์ชาติบางจุดนะครับ    อย่างเช่น  ต้องยอมลดหรือเลิกภาษีขาเข้าบางอย่าง   ต้องเปิดให้การเคลื่อนไหวของแรงงานเสรีขึ้น  ฯ   

            ถ้ายกระดับได้สำเร็จ   “อาเซียน”  ก็จะมีคุณสมบัติ  “องค์การเหนือรัฐ” มากขึ้นไปอีกนิดหนึ่ง   เรื่องนี้รัฐบาลไทย (ไม่ว่ารัฐบาลไหน)  ต้องประชาพิจารณ์ให้พลเมืองไทยเข้าใจอย่างแจ่มแจ้ง    

            ทุกวันนี้คนไทยรู้เรื่องของ “อาเซียน” น้อยเหลือเกิน    จึงประเมินอาเซียนต่ำ  และไม่เห็นความจำเป็นของยกระดับอาเซียน

            คือคนไทยเรายังคิดว่าเราอยู่ของเราชาติเดียว  โดยพึ่งสหรัฐกับจีนเท่านั้นก็เพียงพอจะอยู่อย่างสบายได้แล้ว

            ซึ่งเรื่องนี้เป็นความเข้าใจผิดอย่างมหันต์เลยนะครับ  จึงมีความจำเป็นจะต้อง “ประชาภิวัฒน์” ในเรื่องบทบาทของอาเซียนและบทบาทของไทยในอาเซียนกันด้วย

             ประเด็นสำคัญเรื่องหนึ่งคือ  “ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน”

            เป้าหมายสำคัญที่สมาคมอาเซียนกำหนดไว้คือสร้าง “ประชาคมอาเซียน” ขึ้นภายในปี พ.ศ. 2558  

            สามเสาหลักในการสร้างประชาคมอาเซียนคือ 1.ประชาคมการเมืองและความมั่นคง  2.ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน   3.ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน   ในระยะเฉพาะหน้านี้ปัญหาการเมืองและความมั่นคงเป็นประเด็นร้อนในประเทศสมาชิกอาเซียนหลายประเทศ    ผมจึงขอยกเรื่องนี้มาวิจารณ์กันก่อน

             การเป็นประชาคมการเมืองและความมั่นคงนั้น  มีวัตถุประสงค์หลักดังนี้

1.   สร้างค่านิยมและแนวปฏิบัติร่วมกันของอาเซียนในด้านต่าง ๆ  เช่น  ค่านิยมว่าด้วยการไม่ใช้กำลังแก้ไขปัญหา  และการไม่ใช้อาวุธนิวเคลียร์ 

2.   เสริมสร้างขีดความสามารถของอาเซียนในการเผชิญกับภัยคุกคามความมั่นคงในรูปแบบใหม่บนพื้นฐานของการมีความมั่นคงของมนุษย์

3.   ให้ประชาคมอาเซียนมีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นและสร้างสรรค์กับประชาคมโลก  โดยให้อาเซียนมีบทบาทนำในภูมิภาค        

             “ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน” นั้นไม่เพียงต้องเคารพสนธิสัญญาในระหว่างประเทศอาเซียนด้วยกันเท่านั้น   หากแต่ยังต้องเคารพผลลัพธ์ที่เกิดจากการประชุมอาเซียนว่าด้วยความร่วมมือด้านการเมืองและความมั่นคงในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิค  ซึ่งมีสมาชิกเข้าร่วมประชุมกว่า 25 ประเทศ  ซ้ำยังรวมไปถึง สหรัฐอเมริกา  รัสเซีย  จีน และสหภาพยุโรปด้วย      

            พูดตรง ๆ ก็คือ   อาเซียนไปตกลงอะไรไว้ในการประชุมระดับภูมิภาคเอเชียแปซิฟิค    ประเทศสมาชิกก็ต้องปฏิบัติตาม  

            จึงไม่น่าแปลกใจที่รัฐบาลสหรัฐอเมริกาจะต้องให้ความใส่ใจต่อการประชุมระดับรัฐมนตรีต่างประเทศของอาเซียนรอบนี้เป็นอย่างยิ่ง

            จุดที่ประเทศไทยและอาเซียนควรคำนึงคือ อะไรคือปัญหาความมั่นคงของประเทศสมาชิกอาเซียนแต่ละประเทศ ?  อะไรคือปัญหาความมั่นคงของอาเซียนโดยรวม ?   และอะไรเป็นปัญหาความมั่นคงของสหรัฐอเมริกาโดยเฉพาะ ? 

            เรื่องที่ควรพิจารณาทบทวนกันมาก ๆ  คือ ทัศนะ , แนวทางการปฏิบัติ เกี่ยวกับปัญหาความมั่นคงของโลกและของภูมิภาคนี้ของรัฐบาลสหรัฐอเมริกา

            ที่ผ่านมา   รัฐบาลสหรัฐอเมริกา “มอง” ปัญหาความมั่นคงของโลกและภูมิภาคนี้  อย่างที่ตนเป็นผู้พิพากษาตัดสิน  แล้วแก้ไขตามวิธีการของตนเอง

            แนวทางอย่างนี้  ถูกขนานนามมานานแล้วว่า  ทำตัวเป็น “ตำรวจโลก”     สหรัฐอเมริกาออกหน้าในทุก ๆ เรื่อง    และพยายามจะเป็นผู้กำหนดแนวทางการแก้ไขในทุก ๆ ปัญหา              

        ประวัติศาสตร์ยุคใกล้พิสูจน์แล้วว่า   แนวทางรูปธรรมที่รัฐบาลสหรัฐเลือกใช้แก้ปัญหาความขัดแย้งในโลก   มักจะยิ่งทำให้ปัญหาทวีความรุนแรงขึ้น   นับตั้งแต่ยุคสงครามเย็นต่อต้านค่ายสังคมนิยม   มาจนถึงการทำสงครามกับ “ลัทธิก่อการร้าย”  ซึ่งทั้งสองยุค  สหรัฐอเมริกาเข้าไปติดกับในสงครามยืดเยื้อ  สิ่งที่โลกได้รับคือ  “ผลได้ไม่คุ้มผลเสีย” 

            ยังจำบทเรียนในอดีตกันได้หรือไม่ ?

            หลังสงครามโลกครั้งที่สอง    ไทยถูกอังกฤษกับฝรั่งเศสบีบคั้นรุนแรง   ส่วนสหรัฐอเมริกามีท่าทีกรุณาปรานีไทย    คนไทยจึงเอียงไปนิยมอเมริกาอย่างเต็มที่   

            แต่หลังจากนั้นไม่นาน   ไทยก็ต้องเข้าร่วมทำสงครามในคาบสมุทรเกาหลี  ชาติไทยได้หรือเสียไปเท่าไหร่  ลองทบทวนกันบ้าง

            หลังจากนั้นอีก  สหรัฐกระโดดเข้ามาแทรกแซงสถานการณ์ในอินโดจีนเพื่อปิดล้อมจีนแดง     สหรัฐให้ความช่วยเหลือไทยมากมาย  เช่นสร้างถนนมิตรภาพ  มาส่งเสริมการวิจัยข้าว ฯลฯ   แต่การพัฒนาเส้นทางคมนาคมนั้น  กลับเป็นส่วนหนึ่งของแผนการสงครามในอินโดจีน   ไทยกลายเป็นฐานทัพให้อเมริกา     ส่วนการวิจัยข้าวก็ทำให้ประเทศสหรัฐอเมริกากลายเป็นผู้ผลิตข้าวรายใหญ่รายใหม่ของโลกขึ้นมาได้   ทั้ง ๆ ที่ก่อนหน้านั้นแทบจะไม่รู้จักต้นข้าวกันเลย

            ในด้านองค์การทางสากล    ก็เกิดองค์การ สปอ.  เป็นตัวแทนของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

            สงครามเย็นปิดฉาก   สงครามกลางเมืองระหว่างรัฐบาลไทยกับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยยุติลง

            สันติสุขกันไม่นาน   สหรัฐก็ไปทะเลาะกับกลุ่มประเทศอาหรับ  แล้วทำไปทำมา   เกิดกลุ่มก่อการร้ายที่อิงศาสนาอิสลามขึ้นมาก่อการอย่างร้ายแรง    สหรัฐตอบโต้ด้วยสงครามในระดับกว้างและรุนแรงมากกว่า   ซึ่งทุกวันนี้ก็ยังติดหล่มอยู่ในอัฟกานิสถาน อิรัก  และทำท่าจะขยายหล่มนี้ไปถึงปากีสถานอีกด้วย   

            แน่นอนว่าสหรัฐอเมริกาต้องการลากดึงไทย – มิตรเก่าแก่ผู้ซื่อสัตย์  และ  “อาเซียน” เข้าไปอยู่ในแนวรบร่วมกับเขา   

            แต่เราอยู่ของเราดี ๆ แล้ว   จะไปเป็นมิตรร่วมสงครามกับเขาเอา “กระดุกมาแขวนคอ”  ทำไม

            หลักการสามข้อข้างต้น  วางไว้กว้าง ๆ   ไม่เอนเอียงกลุ่มมหาอำนาจใดนะครับ

            หลักการกว้าง ๆ สามข้อของประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียนที่แสดงไว้ข้างต้น   เป็นหลักการที่ประเทศสมาชิกอาเซียนปฏิบัติได้    แม้บางประเทศจะยังมีปัญหาเฉพาะอยู่บ้างก็ตาม    “อาเซียน” พึงรักษากรอบนี้ไว้    อย่ารีบร้อนยกระดับข้อเรียกร้องต่อกัน   และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง   จะต้องรักษาประโยชน์ของประเทศสมาชิกเป็นสำคัญ    อย่าถูกแทรกแซงเปลี่ยนแปลงหลักการไป “ตามก้น” อเมริกาทุกอย่าง