ทองแถม นาถจำนง

                                                      กลอนคนฝรั่งเขียน

                  ขอนำเสนอบทกลอนแปลก ๆ ชิ้นหนึ่ง     จะแปลกอย่างไรเชิญท่านอ่านดูก่อนดังนี้

0             เป็นผู้น้อยทั้งอำนาจวาสนา

                     คำโบราณท่านกล่าวเป็นตำรา               เหล่าเมธาควรจะจำแล้วทำตาม

เหมือนนักปราชญ์ที่ฉลาดความคิดล้น    ต้องอับจนเสียเพราะปองไม่ตรองตรึก

ถึงจะช้าสักเท่าใดคนได้ถึง                      ดีกว่าปึงปังอย่างว่ากว่าไหนไหน

อันสามีนี้เขากล่าวว่าเท้าหน้า                   ถ้าพลาดท่าแล้วต้องเล่นเป็นเท้าหลัง

อนึ่งชาติเมธาปัญญาฉลาด                       จึ่งสามารถรู้ว่าเขาเขลาเป็นมั่น

โง่ต่อโง่ที่จะดูรู้จักกัน                            รู้ไม่ทันกันเป็นแน่เที่ยงแท้เอย ฯ

                                                      (นามเดิม แอรวินมุลเลอ ภายหลังเลื่อนเป็นพระ)

บทกลอนข้างต้น ผมคัดมาจากหนังสือ “วชิรญาณสุภาษิต” อนุสรณ์งานพระราชเพลิงศพ มหาอำมาตย์โท ม.จ ฉลาดลบเลอสรร กมลาศน์    16 พฤษภาคม 2504                            

มีข้อสงสัยอยู่ตรงข้อความในวรรค “หนึ่งเจ้าก้าสองประนมก้มกราบงาม”   คำว่า “เจ้าก้า” ผมไม่เข้าใจ   เดาว่าอาจพิมพ์ผิด    แต่ผมยังไม่มีเวลาไปตรวจสอบกับฉบับอื่น ๆ

สำหรับประเด็นที่ผมเห็นว่า “แปลก”   ไม่ใช่เรื่องโวหารกวีดีเด่น    ว่าตามสำนวนโวหารกลอนบทนี้ก็พื้น ๆ   ธรรมดา ๆ   

จริงอยู่ที่มีฝรั่งหลาย ๆ คนร่ำเรียนภาษาไทย     ฝรั่งที่ศึกษาภาษาไทยจนทำพจนานุกรมได้คือ ท่านสังฆราชปัลเลอกัวซ์ (สมัยรัชกาลที่สี่)    อีกท่านหนึ่งที่แตกฉานภาษาไทยถึงขั้นประพันธ์ร้อยกรองไทยได้ไพเราะคือท่าน ฟ.ฮีแลร์ 

“วชิรญาณสุภาษิต” นี้สมาชิกหอพระสมุดวชิรญาณช่วยกันแต่งขึ้นและพิมพ์แจกในงานฉลองหอพระสมุด เมื่อ พ.ศ 2432        

มีฝรั่งที่เขียนสุภาษิตเป็นบทกลอนอยู่ท่านเดียว คือ แอรวิน มุลเลอ

ส่วนฝรั่งท่านอื่นนั้น เขียนภาษิตภาษาฝรั่งแล้วมีคำแปลสั้น ๆ   เท่านั้น     ผมจึงรู้สึกทึ่งท่านแอรวิน มุลเลอ (พระปฏิบัติราชประสงค์) 

พระปฏิบัติราชประสงค์ เข้ามาอยู่สยามทำงานที่ห้าง บี.กริม บ้างก็ว่าท่านเป็นชาวออสเตรีย บ้างก็ว่าท่านเป็นชาวเยอรมัน    มีภรรยาเป็นคนไทยชื่อ “จีน”   อาจเป็นได้ว่ากลอนบทนี้ภรรยาท่านช่วยแต่งด้วย

คุณพระปฏิบัติราชประสงค์มีบทบาทพัฒนาสยามในเรื่อง “ขุดคลองรังสิต”

ความเป็นมาของคลองรังสิตนั้น  ปี พ.ศ. 2431  พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ ทรงขออนุญาตขุดคลองรังสิต ในนามของ  บริษัทขุดคลองดูแลนาสยาม  มีผู้ร่วมหุ่นในระยะแรก 4 คน คือ  พระวรวงค์เธอพระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์  พระนานาพิธภาษี (ชื่น)  นายโยคิม  แกรซี่และนายยม  แต่ะนายยมมิได้เข้าร่วมงานผู้เข้ามารับหุ้นแทนคือ ม.ร.ว.สุวพรรณธ์  สนิทวงศ์และมีนายโยคิม แกรซี่เป็นผู้จัดการบริษัท ได้ตกลงทำสัญญากับรัฐบาล เมื่อวันที่  17 มกราคม  2431  และได้ทำหนังสืออนุญาตขุดคลองลงวันที่  24  กุมภาพันธ์  2433  บริษัทก็ได้ลงมือขุดคลองสายสำคัญเรียกว่า “คลองรังสิตประยูรศักดิ์”  โดยขุดตั้งแต่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ในท้องที่ของตำบลบ้านใหม่ ใต้เกาะใหญ่แขวงเมืองปทุมธานี ไปออกแม่น้ำนครนายก ที่ตำบลปลากดหัวควายกว้าง  8  วา  ลึก  6  ศอก  ยาว  1,400 เส้น  และขุดคลองสกัดหกวา สายบนหกสายล่างเป็นคลองทั้งสิ้น  43  คลองแล้วเสร็จในปี  พ.ศ. 2440  บริษัทประสบปัญหาเรื่องคน ในบังคับของสยามสถานะของผู้จัดการบริษัท นายแกรซี่ยังมิได้โอนสัญชาติ จากคนในบังคับของฝรั่งเศสมาเป็นคนในบังคับของสยาม  นายแกรซี่จึงได้ตัดสินใจขายหุ้นในบริษัท ส่วนของเขาให้กับพระปฏิบัติราชประสงค์เดิม ชื่อนายมูลเลอร์เป็นชาวออสเตรีย มาทำงานที่บริษัท  บี.กริม   และเป็นกำลังสำคัญในการบริหารงานของบริษัท ขุดคลองดูแลสยาม 

แอรวิน มุลเลอ ได้เป็นหลวงปฏิบัติราชประสงค์ แล้วเลื่อนเป็นคุณพระปฏิบัติราชประสงค์   ท่านอยู่เมืองไทยและนิยมความเป็นไทย ท่านและภรรยาได้ขออนุญาตสร้างวัด (วัดคลองห้า) เมื่อ พ.ศ 2439 (บทกลอนข้างต้น เขียนเมื่อ พ.ศ 2432) 

ใน พ.ศ 2445 พระปฏิบัติราชประสงค์และภรรยาทูลเกล้าถวายวัดนี้ให้เป็นวัดหลวง     ทีแรกนั้นในหลวงรัชกาลที่ห้าทรงเห็นว่า   วัดหลวงนั้นรัฐบาลต้องดูแล   เวลานั้นมีวัดหลวงมากแล้ว ไม่อยากให้รัฐบาลรับเป้นภาระมากขึ้นอีก    แต่ในวันที่ 13 มีนาคม 2445 พระองค์เสด็จฯเปิดเมืองธัญบุรีเสร็จแล้ว    พระราชดำเนินไปประกอบสังฆกรรมผูกพัทธสีมาวัดนี้ และพระราชทานนามวัดว่า “วัดมูลจินดา”   ให้สอดคล้องกับผู้สร้าง คือ นายมูลเลอร์และนางจีน

ตัวเป็นฝรั่งเติบโตในยุโรป   แต่ร่ำเรียนภาษาไทยจนเขียนบทกวีร้อยกรองได้

เยาวชนไทยเห็นตัวอย่างอย่างนี้แล้ว   ขอให้รู้สึกเห็นคุณค่าภาษาไทย ร้อยกรองไทยกันบ้าง   ไม่อย่างนั้นในอนาคตอาจจะมีแต่คนฝรั่งเขียนกลอน.............