1.               วิจารณ์ “รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี”            

           มีผู้อ่านสยามรัฐใช้นามแฝงว่า “ปุริม รัตนวิจิตร”    เขียนกลอนมาถามปัญหา ม.ร.ว คึกฤทธิ์ ปราโมช   โดยเรียกท่านว่า “สุนทรคึก”     ดังคำกลอนว่า

                ๐ เชิงโคลงฉันท์กาพย์กลอน “สุนทรคึก”          ท่านช่างนึกรอบคอบตอบได้เหมาะ

                หวังพึ่งบุญปัญญาหม่อมอาจารย์                          จะประทานหรือไม่สงสัยเอย ๐

                สำนวนกลอนคุณก็เพราะเสนาะยิ่ง                      ไยจะวิ่งหาครูดูว้าวุ่น

                (คอลัมน์ปัญหาประจำวัน 9 พ.ย 2493)

                ข้าพเจ้าออกจะก็ชอบคำว่า “สุนทรคึก” อยู่เหมือนกัน แต่คำนี้ก็ไม่เห็นใครเอาไปใช้เรียกท่านที่ไหนอีก  

                ก็มีเขียนถึงหลายครั้ง เช่น เขียนเรื่องพระอภัยมณี   แต่วันนี้จะนำเสนอเรื่องเกี่ยวกับสุภาษิต “รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี”

                แฟนสยามรัฐท่านหนึ่ง ใช้นาม “นายประภาศ   ลาวัณย์ธร” ถามมาว่า

1.               ในหนังสือพระอภัยมณี มีข้อความตอนหนึ่งว่า

             ก.โดยที่หนังสือพระอภัยมณีตอนนี้ กระทรวงศึกษาธิการเคยให้ใช้เป็นแบบเรียนของเด็กมาจนถึงปัจจุบัน   ผมเห็นว่าข้อความดังกล่าวสอนให้เด็กพยายามเอาตัวรอดแต่เพียงคนเดียว   หรือสอนให้เป็นคนเห็นแก่ตัว    การที่คนเราไม่ว่าใครทำผลร้ายหรือผลเสียหายให้แก่ประโยชน์ส่วนรวม เมื่อถึงเวลาที่จะต้องรับผิด คน ๆ นั้นก็เอาตัวรอดเสียคนเดียวเช่นนี้ ย่อมเป็นการไม่สมควรอย่างยิ่งและดูกระไรอยู่ ในฐานะที่เด็กเป็นคนอ่อนไหวต่อเหตุการณ์ง่าย   ฉะนั้นข้อความดังกล่าวหม่อมเห็นว่าจะเป็นผลร้ายเกี่ยวแก่จิตใจเด็กหรือไม่ ？ เพราะเหตุใด ？   

                ข. การที่ผู้แต่งได้เขียนข้อความเช่นนี้ ขอทราบความเห็นหม่อมว่า ผู้แต่ง ๆ ขึ้นโดยมีความมุ่งหมายอันแท้จริงไปในทางใด คือหมายความว่าให้ผู้อ่านหรือผู้เขียนและผู้เรียนนึกตีความไปในทางใด ？

             ค ถ้าหม่อมเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ หม่อมเห็นว่าควรเปลี่ยนแปลงแบบเรียนวรรณคดีไทยตอนนี้หรือไม่ (กรุณาอย่าตอบว่า หม่อมยังไม่ได้เป็นนี่ จึงยังตอบไม่ได้)”

                อาจารย์หม่อม ตอบปัญหาสามข้อข้างต้นดังนี้

                “ก.การนำหนังสือพระอภัยมณีมาใช้เป็นแบบเรียนนั้น ผมเข้าใจว่า เพื่อให้เด็กได้เรียนถึงสำนวนกลอนชั้นเยี่ยมของสุนทรภู่มากกว่าที่จะให้ถือว่า สุนทรภู่กล่าวสิ่งใดถูกไปหมด ข้อความที่ว่า “รู้อะไรไม่สู้รู้วิชา     รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี” นั้น   เด็กจะเข้าใจว่าอย่างไรก็สุดแล้วแต่ครูผู้สอนจะชี้แจง   ถ้าครูผู้สอนชี้แจงเสียให้ถูกต้อง ก็ไม่น่าจะมีผลเสียอย่างไร

          แต่ถ้าจะดูประวัติสุนทรภู่ซึ่งปรากฏว่าเอาตัวไม่ค่อยรอด ผมออกจะเห็นว่าสุนทรภู่เขียนด้วยเหตุที่หนึ่งมากกว่า  

             ค. เห็นไม่ควรเปลี่ยน   เพราะวรรณคดีนั้นเป็นวรรณคดีด้วยเหตุต่าง ๆ มากมายหลายประการ มิใช่ว่ากวีผู้แต่งพูดอะไรไม่ถูกนิดเดียวก็ถือเป็นเหตุเปลี่ยนเอาเสียเลย ความวรรคที่กล่าวถึงนี้   อย่างน้อยก็เป็นประโยชน์ให้กุลบุตรได้รู้ว่า ในสมัยหนึ่งคือสมัยสุนทรภู่คนมีความคิดเห็นอย่างไร จะถูกหรือผิด เชื่อได้หรือไม่ ก็เป็นหน้าที่ของคนสมัยนี้จะต้องพิจารณาเอาเอง   และถ้าจะพูดกันไปจริง ๆ แล้ว   คำกล่าวของสุนทรภู่ที่คุณเห็นว่าไม่สมควรนั้น ก็ยังมีคนถือเอาไปเป็นหลักปฏิบัติอยู่ในสมัยนี้มากมายมิใช่หรือ”

                นอกจากคำว่า “สุนทรคึก” แล้ว ยังมีแฟนนักอ่านสยามรัฐอีกท่านหนึ่ง    เขียนมาชม “คึกฤทธิ์ ปราโมช” ว่า เป็น “กวีเอกเฉกภู่...”

             “คุณปั๋น ทิพย์เนตร” (คอลัมน์ ตอบปัญหาประจำวัน) เขียนชม “คึกฤทธิ์ ปราโมช” ว่าเป็น

           ช้างพระอินทร์ปิ่นสวรรค์ครานั้นดู            ซุ้มประตูรับเสด็จฯเกินเจ็ดงา

                กวีเอกเฉก “ภู่” ตู้วิขา                                 ไขปัญหากระจิริดที่ติดใจ”

                เอาสามสิบสามคูณเจ็ด                      ได้สองร้อยสามสิบเอ็ดงาสลอน

                เห็นเกินเจ็ดงาแน่นอน                        คุณอย่าเดือดร้อนไปเลยครับ”