เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์

      บทกวีกับบทเพลงนั้นเหมือนกันตรงที่ ต่างก็เป็นภาษาของความรู้สึก แต่ต่างกันตรงที่

      บทกวี คือ บทเพลงที่ไร้ทำนอง

      บทเพลง คือ บทกวีที่มีทำนอง

      จำได้ว่าผมท่องโคลงกลอนหรือบทกวีได้ก่อนหัดแต่ง แต่หัดแต่เพลงได้ก่อนแต่งกวี

      เพลงที่หัดแต่งสมัยอยู่มัธยมต้นสมัยโน้นหรือประถมปลายสมัยนี้ มีสองเพลง คือ "เนินนางนอน" กับ "หาดเสือไห้"

      นัยว่าได้บันดาลใจจากนิยายลูกทุ่งที่ได้อ่านสมัยนั้นนั่น แต่งทำนองก่อนแล้วจึงแต่งเนื้อให้เข้ากับทำนอง

      ผมรู้โน้ตหรือตัวบันทึกทำนองแบบงูๆ ปลาๆ คือใช้ตัวอักษรย่อ ด.ร.ม.ฟ.ซ.ล.ท. คือ โดเรมีฟาซอลลาที (ที = ซี)

      จากการอยู่ในวงแตรของแตรวงระดับประถมต้นๆ และวงอังกะลุงในโรงเรียนมัธยมต้น

      แม้มาอยู่วงดนตรีไทยธรรมศาสตร์ ครูก็จดโน้ตเพลงไทยทางขลุ่ยด้วยตัว ด.ร.ม.ฟ.ซ. ให้ เมื่อรู้ว่าผมถนัดแบบนี้

      ส่วนโน้ต ซอ ครูให้เป็นตัวเลขคือ ๐.๑.๒.๓.๔. ครูกำหนดเสียงสูงต่ำของโน้ตด้วยการใช้จุดครับ

      เช่น เสียงโดต่ำ โดสูง ครูจะจุดตรงใต้ตัวหรือบนตัว ด. โดต่ำ คือ "ดฺ" 
โดสูง คือ "ดํ"

      อย่างทำนองวรรคแรกของเพลง "เขมรไทรโยค" ก็จะเป็นดังนี้ คือ

      "ดํ-ล-ดํ-ล-ซ-ฟฺ-ซ-" ถ้าเป็นอีกทางก็คือ "ซํ-ม.-ซฺ-ม-ร-ด-ร-"

      นี่คือการรู้โน้ตแบบงูๆ ปลาๆ ของผมครับ

      เมื่อมาเริ่มหัดแต่งโคลงกลอน จึงได้มาเข้าใจในเสียงของคำว่ามีสูงต่ำอยู่ในตัวด้วย เสียงสูงต่ำนี้กำหนดจากวรรณยุกต์

      และฐานเสียงของตัวอักษรเป็นสำคัญ ดังนั้น การแต่งเพลงของผมก็คือการหาคำที่มีเสียงเข้ากันกับตัวโน้ตในทำนองนั้นๆ

      นี่จึงเป็นการ "เล่นสนุก" กับการแต่งเพลง คือ หาคำมาใส่ทำนองที่มีอยู่

      สนุกเหมือนเล่นอักษรไขว้ ดังมีอยู่ในมติชนสุดสัปดาห์นี้ (ผมเป็นแฟนพันธุ์แท้อักษรไขว้เลยครับ)

      การแต่งเพลงของผมถือเป็นเรื่อง "เล่นสนุก" แต่ก็ "เอาจริง" กับ เนื้อหา 
ยกตัวอย่าง เพลง "คนทำทาง" ที่ คุณวาณิช จรุงกิจอนันต์ เคยเอ่ยถึงนั้น เรื่องเป็นอย่างนี้

      ประมาณปี พ.ศ.2504-2505 เพื่อนนักดนตรีไทยด้วยกันใกล้ชิดอยู่กับวงการกรมทางหลวง แจ้งข่าวว่าปีใหม่ปีนั้นเขาจัด

      ประกวดเพลงที่เกี่ยวกับกรมทาง เจ้าเพื่อนยุยงให้ส่งเพลงเข้าประกวดด้วย

      เอาละซี มีเรื่อง "เล่นสุนก" ให้ "เอาจริง" แล้ว

      ตามวิสัยต้องมีทำนองมาก่อน ผมจึงจะเล่นสนุกหาคำมาใส่ได้ ขณะนั้นผมกำลัง "ลงร่อง" อยู่กับดนตรีไทย

      จึงเลือกทำนองเพลง "ขอมทรงเครื่อง" ในอัตราจังหวะสองชั้น มาเป็น ตัวตั้ง แล้วหาคำมาใส่ให้ตรงตัวโน้ตของทำนองหลัก ขณะเดียวกัน

      ก็ต้อง "เอาจริง" กับเนื้อหาด้วย

      จึงเกิดเพลง "คนทำทาง" สมัยนั้นขึ้นต้นเนื้อว่า

      "ประวัติศาสตร์ อาจมีในหลายอย่าง แต่คนที่ทำทางไม่เคยจะเอ่ยออกนาม...ฯ"

      แต่งให้คนทำทางนี่ครับ

      ผลปรากฏว่า เพลงนี้ตกรอบไม่เข้าตากรรมการ เพลงชนะเลิศการประกวดครั้งนั้นมีเนื้อทำนองนี้ครับ

      "กินเหล้าเมากั๊บ เราไม่นับเป็นพวกกรมถ่าง

      กินเหล้าเมาสว่าง เป็นพวกกรมทางร้อยเปอร์เซ็นต์"

      พอนึกทำนองออกนะ

      โถถัง ! เขาต้องการเพลง "สนุกเล่น" น่ะครับ ผมดันไป "เอาจริง" ซะนี่

      ก็เพลง "คนทำทาง" นี่เอง

      ผมนำมาปรับปรุงใหม่โดยการเปลี่ยนคำ จาก "หลายอย่าง" กับ "ทำทาง" เป็น "ทุกด้าน" กับ "ทำงาน" เท่านั้น นอกนั้นคงเนื้อเดิมไว้ทั้งหมด เป็นเพลงให้กับวงดนตรี "เจ้าพระยา" คู่กับเพลง "เจ้าพระยาฮาเฮ" ซึ่งภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น “ชาวนาฮาเฮ” ในวงดนตรี "ต้นกล้า" ซึ่งต่อมาเป็นวง "การะเกด"

      ส่วนคนทำทางฉบับกรมทางนั้น ชาวกรมทางอยากเอาไปเล่นให้เป็นจริง เมื่อไรก็บอกได้เลยครับ

      เรื่องเล่นสนุกอย่างเอาจริงกับการแต่งเพลงนี้เป็นกิจกรรมที่ผมทำอยู่สม่ำเสมอไม่ได้คิดจะเอาไปค้าขายเป็นธุรกิจอะไร

      จนกระทั่งมารู้จักมักจี่กับ อ.ธนิสร์ ศรีกลิ่นดี ขุนพลขลุ่ย กับ น้าหมู พงษ์เทพ กระโดนชำนาญ เมื่อครั้งไปเมืองมะริกากับวงคาราบาวของ พี่แอ๊ด ในปี พ.ศ. 2528 นั่นแล้ว อาจารย์ธนิสร์ชวนให้ผมเขียนเนื้อเข้าทำนองอยู่สองสามเพลง มี เพลง "ทานตะวัน" เพลง "นางนวล" และ 
"ใบไม้ร่วง" โดย หมู พงษ์เทพ ช่วยร้องเป็นต้นเสียง มีเพื่อนคนไทยในอเมริกามาร่วมร้องด้วย วันงานของสภาศิลปกรรมไทยในอเมริกาของ กมล ทัศนาญชาลี ศิลปินแห่งชาติ ผู้พำนักอยู่ที่เมืองลอสแอนเจลิส

      จากนั้นแหละครับ ที่ อ.ธนิสร์ กับผมได้ร่วมกันแต่งเพลงอยู่เรื่อยมา โดยธนิสร์แต่งทำนอง ผมแต่งเนื้อ

      จนวันนี้ จึงเกิดอัลบั้มเพลงชุด "เพลงแผ่นดิน" ที่มี หมู พงษ์เทพ เป็นคนร้องทั้งหมดนี่แหละ

      เล่นสนุกกันจริงๆ ละครับ